تبریزین بیلانکی اوشاخلاری

بیلانکی – قله ( ولیانکوی، ولیانکوه ، بیلانکوه )

در شمال شرقی تبریز و در میانه منتهی الیه غربی بلندهای زردفام ساری داغ (قله ) و کوهپایه های کوه سرخاب ( عینالی ) در دو سویه مهرانرود، محله ای با یادگارانی ازگذشته دور و ردپایی از سرسبزی قرار دارد به نام بیلانکوه،
نام بیلانکی را ولیانکوی، ولیانکوه و بیلانکوه هم نوشته اند و عده ای عقیده دارند که در اصل ولیانکوی بوده به معنای محله ولی ها ( ولیا = اولیا

)، عرفا و اهل حق و دین و راه رستگاری.
نام بیلانکی ( بیلانکوه ) همیشه همردیف و همسان محله باغمیشه بوده است و در تداول مردم تبریز – دو محله بیلانکی – باغمیشه را به علت وجود باغات حاصلخیز و سرسبز و قنات ها و چشمه های پر آب گوارا و محیط دلپذیر طبیعی – سنتی، نخواسته بودند از هم مجزا سازند و همان میوه جات آبدار و شیرین باغات باغمیشه شهرت خاصی داشت که نوشته شده خیار بیلانکی یا در بعضی کتاب های تاریخی ( بلهجان ) عین بالنگ خوشمزه و دلچسب است و در منابع و کتب قدیم به نام « بلهجان » بر می خوریم که مطابقت دارد با بیلانکی امروزی.
قله ، زیباترین کوی شهر، در محله بیلانکی، بهشتی بود برای عرفا و شعرا و هنرمندان آواز وسحرخیزان بیدار دل تبریز و باغات بسیار با صفا و دل انگیز که نزدیک به پنجاه شصت سال پیش، میعادگاه مردم خوش ذوق شهر به خصوص در دمادم صبحگاهان پرطراوت بهار و تابستان حتی پاییز رنگارنگ که آوار دلنشین سنتی اهل دل و وادی عشق، ازگوشه و کنار باغات قله، گوش انسان های خسته دل را نوازش می داد و روح را صفا می بخشید و چه خوشمزه و گوارا بود عسل و کره و پنبر و ماست و قیماق آقا سید حسن قهوه چی با چای و قلیان معطر و تبباکوی حکان و کاشان و قیافه بشاش و نورانی این آقا سید که چقدر چالاک بود و اهل دل و چندین کندوی عسل داشت و تعدادی گاو و گوسفند که این انسان دوست داشتی همواره از محصول دام های خود از علاقمندان و مردم باذوق تبریز در قهوه خانه قله پذیرایی می کرد که افسوس و ضد افسوس نه قلد ماند و نه سید حسن و نه انسان های پاکدل و عارف و با صفا و سرانجام « نه گل ماند و نه گلزار » ......
حالا کمی بالاتر از پای قله ، توتستان بیلانکوه ( بیلانکی ) به جای آن باغ با صفا و آن تفرجگاه مردم شهر در سال های گذشته کویری خشک بانیم تنه های سوخته و درهم شکسته درختان توت خود می نماید.
باغات انبوه بیلانکوه، آن چنان تنک شده اند که به سادگی می توان عمارت کلانتر را در وسط باغ کلانتر به نظاره نشست.
آخرین این باغات جای درختان گردو، زردآلو، آلو و بادام را به تیر آهن و سیمان و آجر و بتون داده اند و ازآن همه سرسبزی تنها ردپایی برجای مانده آن هم بسیار ناچیز و چون نواری باریک بر ساحل رود.
بااین حال بیلانکوه، امروزه نیز نشانه هایی ارزشمند از گذشته های با شکوهش در دل نهفته دارد. با کمی تامل در آنها می توان روزهای پررونق و شکوفایی اش را در برابر دیدگان مجسم ساخت.