30/06/2022
5 SNEM SYNSHAR KA MDA, KHLEM URLONG KI JINGDAWA, BUN TANG JINGSHAH THOMBOR PYNBAN
- Donald V Thabah, General Secretary,
KSU, Central Executive Council
...Hadien ba ka sorkar Meghalaya Democratic Alliance (MDA) ka la shimti ban pynïaid ïa ka synshar ka khadar ha jylla Meghalaya, ka Khasi Students’ Union (KSU) ka la leit ban ïa kynduh ïa u Myntri Rangbah ka jylla lem bad katto katne na ka Cabinet ka jong ka sorkar ban pynsngew halor ki jingeh ba ka Jaidbynriew ka ïa kynduh bad ki jingdonkam kyrkieh ban kyntiew bad pynneh pynsah ïa ka Jaidbynriew Khasi.
Ha ka 5 tarik u Ïaiong 2018, ka seng ka la ai ïa dorkhas ha ka kti u Conrad K Sangma, Myntri Rangbah ka jylla kaba kynthup ïa ki katto katne ki mat kiba ktah bad ba donkam ïa ka Jaidbynriew k*m ka jingdawa ban pyntreikam mardor ïa ka Inner Line Permit (ILP), ka jingpynrung ïa ka ktien Khasi ha ka khyrnit kaba 8, ka jingkhuid jingsuba ha ka jingpynlong eksamin ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC), ka jingpynbeit ïa u pud u sam, ka Indo-Nepal Friendship Treaty 1950, ka Education Policy bad kiwei kiwei.
Mynta lajan dap 5 snem ba la synshar da ka sorkar MDA hynrei tad haduh ban pynmih ïa kane ka kyrwoh ka KSU kam shym la ïohi kino kino ki dak ki shin ha kaba ïa dei bad ban pynurlong ïa ki mat kiba ka seng ka la buh ha khmat ha sorkar ha u 2018. Pynban ka Jaidbynriew bad ka jylla baroh kawei ki hap ban mad pynban ïa ki jingkhtang bad ki ummat ba laiphew katba dang mih ki sngi.
Ka KSU mynnin ka sngi ka la leit ban ïa kynduh ïa ki nonghikai kiba sah miet habar Secretariat kiba ïa khih ban kyntiew bad pynlait ïa ki tulop ki jong ki hapoh ka shatri jong ka FASTOM. Ka jingïasyllok hapdeng ki nongïalam ka KSU bad ka FASTOM ka la pynkthang ïa ka seng ha kaba la shem ba shibun na ki jingkular jong ka sorkar ïa kine ki nonghikai ka shu long tang ha suin, tang ha ki jingkular khlem da urlong wat tang khyndiat ruh. Kine kiei kei baroh ki pyni ba imat ka sorkar kam khein snep ym tang ïa ki jingdawa ki nonghikai hynrei wat ïa ka hok ka jong ki.
Ha kaba ïa dei bad ka mat ILP, la shem ba kane ka mat ruh ka k*t tang ha ki jingkular, pynban la wanrah da ka aiñ kaba long mar khongphong kata ka Citizenship Amendment Act (CAA). Ka jingdawa ka long ban teh lakam ïa ka jingrung kyrthep ki mynder ki nongwei phewse la wanrah pynban da ka khyrdop ban ai jinglong nongshong shnong ba pura ïa ki poiei na Bangladesh bad nawei nawei.
Ka jingïakhih ba tyngeh jong ka seng, kiwei ki para sengbhalang bad ka jylla baroh kawei pyrshah ïa ka aiñ ïakjakor ka CAA ka la poi shaduh u pud ba da ki phew ngut ki dkhot ka KSU ki la shah pyndik ha ka tnad pulit ka jylla kaba la khot hajir ïa ki na ka por sha ka por. Hapdeng kine ki jingïakhih la ïohi ïa ki jingshah thombor ki Khasi k*m ha Them Metor, ha Rilbong (ka jingshah shoh khlem daw ki khynnah Khasi ha ki bar jylla).
Ha Golf links (ka jingshah pynïap bein u Phershanroy Myrthong), ha Ichamati (ka jingshah bom ïap u Lurshai Hynniewta ha kiba kyrshan CAA bad pyrshah ILP), ha Ghora Line, Laitumkhrah (ka jingshah shoh jong uwei u samla Khasi ba dang ïaid lynti), ha Laitumkhrah (dang ha kine ki khyndiat taiew ha ki bar jylla kiba la tied jem ïa uwei u samla Khasi haduh da poi ICU), ha Them Bijoy (ka jingshah pynïap uwei u samla Khasi ha ki bar jylla kiba la bom ïap ïa u tang namar ba u dei u Khasi).
Ha khappud Assam k*m ha Jatalong, Ri Bhoi District (ka jingshah shoh pynmynsaw ki rangbah Khasi ha kiweiki jaidbynriew), ha Madan Umwang (ka jingshah pynïap u Rangbah Tyngshaiñ Mukhim ha kiwei ki jaidbynriew) bad kiwei kiwei ki jingshah ban bein ki trai Ri trai muluk.
Da bishar ïa kine ki jingthombor ki Khasi ha la ka Ri la long jem daw namar ym ju jia koit hango hangno ruh ba ki trai shnong kin shah iuhroit ha la ka jong ka rympei. Kine baroh ki pyni ba ka sorkar kam shym leh eiei ban pynsh*tom thikna ïa ki runar mynder ba thombor ïa ki Khasi, pynban ïa ki Khasi pat ka thwet k*m kito ki runar kiba la dep pyntriem ha jan baroh kawei ka sla pyrthei. Shaei ki khubor halor kitei ki mat haneng ba shah thombor ki Khasi? Katno ngut la kem? Shaei ki kyrwoh jong ka Home Department ynda la shah shoh ne shah pynïap ki Khasi?
Ïa ka Them Metor haduh mynta ym lah ban pynkhih. Lada ki trei ki ktah ha ki tnad sorkar balei ym phah sha quarter ne iing sah kiba la mang da kata ka tnad? Balei hap ai jaka kyrpang ïa ki baroh shi Jaidbynriew ha Them Mawbah. Ka sorkar ka ong ban pynsah ïa ki sha Jhalupara pynban ka jaka ba ki thmu ka dei ha Them Mawbah. Kane ka long k*mba thok ba shukor ïa u paidbah.
U pud u sam haduh mynta lyngkrang. Wat la ka jingïapynbeit pud ka la ïaid shakhmat hynrei ki pulit Assam pat ki dang wan tuklar beit man ka por. Shaei ka Police Department jong ka Meghalaya? Lada peit i k*mba ki pulit Assam kim khein snep ïa ka sorkar bad pulit Meghalaya. Ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba 8 ruh ka dang ha lyer. Ki surok la twa lut, ki jingshna la twa lut bad ki mat ka Jaidbynriew ruh imat ki la shah tap lut ha kine ki jingtwa.
Ka jingbym lah ka sorkar ban pynbiang ïa ki jingangnud ki paidbah ka la pynbitar shla ïa ki paid Khasi khamtam ïa ki khun samla. Ka sorkar kan hap ban pyrkhat bun bun sien haba ka ïa kren ïa kata ka jingsuk bad ka roi ka kiew. Ka suk ka saiñ bad ka roi ka kiew ka wan lyngba ka jingsngewshngaiñ bad sngewhun ki trai Ri trai Muluk ka jylla. Ka seng ruh kam lah ban shu sngap bad long tang k*m ki nongpeit kai ne ki nongbynniaw ha lynti ha syngkien.
Ka KSU ka dawa ïa hok ba ïa ki trai Ri trai Muluk, ka sorkar kan hap ban pynbiang ïa ki lad jingïada na ka jingrung kyrthep ki nongwei, ka jingbiang ha ka ïoh ka kot, ka jingbiang ha ka kamai kajih, ka jingkyntiew kyrdan katk*m ka juk kaba mynta ha ka p**e puthi hynrei lada kan ïai jia sah k*mba ju long, shen ka jylla ka lah ban khihwin biang.
Ka Ri Khasi kan ym long k*m ka Tripura da leilei ruh em ha kaba ki trai jylla kin hap p**e bad kren da ka ktien ki nongbuhai shnong, ban hap rieh sha khlaw sha btaw, ban hap shong rit mynsiem ha la ki iing, ban shah knieh ka synshar ka khadar bad k*mta ter ter. Ka KSU kan thom ïa ka sang ka ma ban pynskhem hi triang ïa ka jinglong shngaiñ ha la ka Ri.
