ગુજરાતી સુવિચાર

15/01/2025

15/01/2025

એવું તે શું થયું હશે?
ડો. બિમલ બુચ

લ્યો, તમારાં બીજાં પિયરથી ફોન આવ્યો છે. એમ કહી, વિનોદની પત્નીએ તેને ફોન આપ્યો.
ડો. વિનોદ આજે બપોરે બે થી આઠની ડ્યુટી હતી તેથી વહેલો જમીને આડો પડ્યો હતો. મોબાઇલ ચાર્જ કરવા મુક્યો હતો. ત્યાં રીંગ વાગી અને સ્ક્રીન પર બાબુભાઇ સરપંચ ફ્લેશ થયું. વિનોદનાં પત્નીએ ફોન જોઇને બીજાં પિયરનું કહ્યું.

વડોદરામાં જન્મ, બચપણ, અભ્યાસ અને મેડીકલનો અભ્યાસ પણ વડોદરામાં જ. આમ વિનોદને ગ્રામ્ય જીવનનો જરાય અણસાર પણ નહતો. પણ એમ.બી.બી.એસ.નો અભ્યાસ પૂર્ણ થતાં જ તેને ગ્રામ્યવિસ્તારમાં નોકરી કરવાનાં બોન્ડને લીધે વલસાડ જીલ્લાનાં સાકરડુંગરી પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં નોકરી મળી.

શરૂઆતમાં તો કેમ રહેવાશે/ કેમ ફાવશેની અસમંજસ હતી.

પરંતુ હાજર થયો તે દિવસે જ સ્ટાફના માણસોએ સુચન કર્યું કે સરપંચને મળવું જોઇએ. બાબુભાઇ આમતો માજી સરપંચ હતા પરંતુ જે સરપંચ ચુંટાયા હોય તે પણ તેમને સરપંચ જ કહેતા. તેઓ સરપંચ થયા પણ તેમને સમજાઇ ગયું કે સરપંચનું પદ અને ગામની સેવાને સ્નાનસુતકનોય સંબંધ નથી. આતો રાજકારણનો અખાડો છે. એટલે તેમણે પછીથી ચુંટણી લડવાનું માંડી વાળ્યું. ફક્ત ગામની સેવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું. એટલે ગામ લોકો પણ કાંઇ કામ હોય, તાલુકાનું, જીલ્લાનું, પોલિસ, શિક્ષણ, લાઇટ, પાણી, આરોગ્ય, મારકેટીંગ યાર્ડ, ખેતીવાડી કે પરસ્પરના અણબનાવ સુધી તેમની પાસે જ આવતા. તાલુકા કે જીલ્લાના કે અન્ય વિભાગના અધિકારીઓ પણ સીધો તેાનો જ સંપર્ક કરતા. આમ તેમની છાપ સરપંચની પડી ગઇ. આપણે પણ તેમને સરપંચ કહીશું.

ડો. વિનોદે વિચાર કર્યો કે સાંજે નીરાંતે મળવા જઇશું ત્યાં તો બપોરે સરપંચ, તેમનાં પત્ની અને બે છોકરા આવ્યા. ક્વાર્ટરમાં સાફસુફી કરાવી અને સામાન ગોઠવવામાં મદદ કરી. એટલામાં રોશની - સરપંચની પુત્રી આવી ને કહી ગઇ કે જમવાનું તૈયાર છે. એટલે બધા જમવા ગયા. વિનોદે ઘણી ના પાડી પણ સરપંચના આગ્રહ સામે કાંઇ ન ચાલ્યું. રોજીંદી વપરાશની વસ્તુઓ માં ખુટતું હતું તેની વ્યવસ્થા પણ કરી આપી.

બસ, ત્યારથી આજ સુધી તેમની વચ્ચે આત્મિય સંબંધ જળવાઇ રહ્યો છે. વિનોદ ઘણી વખત નવરાશની પળોમાં સરપંચના ઘેર મળતો.

સરપંચ પણ વયોવૃદ્ધ ન હતા. ૩૫ થી ૪૦ વર્ષની ઉંમર હશે. તેમનાં ત્રણ સંતાન. મોટી રોશની. વિનોદના ત્રણ વર્ષના સમયગાળામાં તે ૧૪-૧૫ વર્ષ થી ૧૭-૧૮ વર્ષની થઇ. એટલે કે કીશોરીમાંથી નવયૌવના થઇ. ગામડાંમાં રહેવાનું એટલે આધુનિક ફેશનથી નવ ગજનું છેટું. પણ નમણી ખરી. ગામડાંનાં શુદ્ધ હવા પાણી, ઘરનાં ચોખ્ખાં ઘી-દુધ અને શારીરિક શ્રમ આ અલ્લડ યુવતિ ની અંગવળોટ ને નીખાર આપતા: હતાં. ક્યારેક તો વિનોદને એમ થતું કે પોતે થોડો નાનો હોત તો!

બીજી ખુશ્બુ. તે રોશની થી બે ત્રણ વર્ષ નાની હશે. તેને પણ ચુલબુલી. બાળકીમાંથી કિશોરીમાં પરિવર્તન પામતી જોઇ.

ત્રીજો અરમાન. એ ખુશ્બુ થી બે’ક વર્ષ્ નાનો હશે..

વિનોદને આમ તો અહીં ગોઠી ગયું હતું પણ તેને અને તેનાં ઘરનાં ને સમજાઇ ગયું હતું કે ગામડાંમાં રહેવાનું હોવાને લીધે વિનોદનાં લગ્નની વાતચિત ભાંગી પડતી હતી. લગ્ન કરવાં હોય તો શહેરમાં બદલી કરાવવી જરૂરી હતી.

એટલે ભલામણ, લાગવગ અને વગેરે વગેરે એમ કરી માંગણી તો વડોદરાની કરી હતી, પણ વલસાડથી મન મનાવવું પડ્યું. વલસાડ આવતાંની સાથેજ મેરેજ મારકેટમાં અચાનક તેજી આવી અને તેનાં સગાઇ અને લગ્ન ફટાફટ થઇ ગયાં.

સાકરડુંગરીથી ખરીદી કરવા વલસાડ આવવું પડે તેથી સરપંચ વગેરે સાથે સંપર્ક જીવતો રહ્યો. થોડા સમયમાં રોશનીનાં પણ લગ્ન થઇ ગયાં. વિનોદ સજોઙે ગામડાંનાં લગ્ન માણી આવ્યો પણ ખરો. રોશનીનું સાસરૂં વલસાડથી નજીક પણ બીજી દિશામાં હતું.

તેના મનમાં આ ઘટમાળ ચાલતી હતી ત્યાં સરપંચની એક રીંગ તો પુરી થઇ ગઇ અને બીજી વાર વાગી. સરપંચને કશું તાકિદનું કામ હોવું જોઇએ.

તેણે ફોન ઉપાડ્યો. સરપંચ નો ચીંતા અને ઉતાવળ વાળો અવાજ સંભળાયો કે ડોક્ટર, ફટાફટ હોસ્પીટલે પહોંચો. રોશની એના ઘરે દાઝી ગઇ છે અને અહીં લાવ્યા છે.

વિનોદ ફટાફટ હોસ્પીટલ પહોંચ્યો. રોશની ને લઇને ૧૦૮ એમ્બ્યુલન્સ પણ આવી ગઇ હતી અને નિયમાનુસાર કાગીરી પણ શરૂ થઇ ગઇ હતી. પોલીસને જાણ થઇ ગઇ હતી, ડાઇંગ ડેકલેરેશન નોંધવા માટે જાણ થઇ ગઇ હતી.

વિનોદ સીધોજ બર્ન્સ વોર્ડમાં પહોંચ્યો. બહાર સરપંચ અને બીજા ઘણા ઉભા હતા. વિનોદને આવાં દ્રષ્યોની નવાઇ ન હતી. તેણે વોર્ડમાં જઇ જોયું તો રોશની લગભગ આખા શરિરે દાઝી ગઇ હતી. ભાનમાં હતી. વિનોદે તેને સધિયારો આપ્યો અને બહાર આવ્યો. સરપંચ પણ સહકુટુંબ હાજર હતા. તો તેમના વેવાઇ પક્ષના પણ હતા. પરિસ્થિતી ની નઝાકત સમજતા પોલીસો બન્ને પક્ષને અલગ રાખી રહ્યા હતા અને પુછપરછ તથા સ્ટેટમેન્ટ નોંધવાનું કામ કરતાં બન્ને પક્ષ અંદરોઅંદર વાતચિત કરે અને તેમાંથી તણખો ઝરે એ શક્યતાને ખાળવાનો પ્રયાસ કરતા હતા.

શું થયું એમ પુછતાં ખુશ્બુ કહેવા લાગી કે તેની દશમાં ધોરણની પરીક્ષા પુરી થઇ એટલે ક્યાંક ફરવા જવાનો વિચાર હતો પણ સંજોગોવશાત્ એ શક્ય ન બન્યું એટલે તેની મમ્મીએ રોશનીને ઘરે બે ત્રણ દિવસ રહેવા જવા કહ્યું. રોશનીનાં લગ્ન પછી એવો પ્રસંગ બન્યો ન હતો. એટલે ખુશ્બુ પણ હોંશે હોંશે તૈયાર થઇ.

પણ બહેનને ઘેર જઇને તેને લાગ્યું કે બહેનનાં સાસરીયાંનો પ્રતિભાવ મોળો નહીં લગભગ અણગમા જેવો હતો. રોશની સાથેનો વ્યવહાર પણ ઘણો તોછડો અને અપમાનજનક લાગ્યો. તેણે જોયું કે રોશનીનાં સાસુ રોશનીને છણકા કરીને જ બોલાવતાં હતાં. અને તેને આંચકો તો ત્યારે લાગ્યો કે તે રોશનીને રાંડ કહીને જ બોલાવતાં હતાં. તક મળતાં ખુશ્બુએ રોશનીને પુછ્યું તો રોશની કહે જવા દે ને. જેવું મારૂં કિસ્મત.ધીરે ધીરે ઘીનાં ઠામમાં ઘી ઢળી રહેશે.

ખુશ્બુ કહે કે તેં મમ્મીને વાત કરી છે? તો કહે ના. મમ્મી નકામી ચીંતા કરે. પણ મેં (ખુશ્બુએ) મમ્મીને ફોન કર્યો તો મમ્મી કહે કે તેમને પાકો વહેમ હતો એટલેજ આવો ખુશ્બુનો પ્રોગ્રામ કર્યો હતો. પછી ખબર પડી કે રોશની મમ્મીને ફોન કરે એ સમય નક્કી હતો, એ સિવાય રોશની ફોન કરી શકતી નહીં, અને ફોન સાસુની હાજરીમાં જ કરવાનો રહેતો.

ખુશ્બુએ રોશનીને ચોખ્ખું પુછી લીધું કે તેં કાંઇ અજુગતું તો નથી કર્યું ને? મતલબ કે તું ચાહીને તો ન જ કરે પણ કાંઇ ભૂલમાં પગ લપસી ગયો કે એવું કાંઇ? પણ રોશનીએ કહ્યું કે એવું કશું થયું નથી.

બીજે દિવસે સવારે ખુશ્બુ અને રોશનીની નણંદ બન્ને બળતણ વીણવા નીકળ્યાં. ઘરમાં વાતાવરણ તો ગોરંભાયેલું હતું જ.

પાછા આવ્યા ત્યાં બહાર સુધી ઘાંટા સંભળાતા હતા અને રોશનીનાં સાસુ ખૂબ ગુસ્સામાં લાગતાં હતાં. ખુશ્બુ ઘરમાં પહોંચી ત્યાંતો રોશનીનાં સાસુ રૌદ્ર સ્વરૂપમાં જોવા મળ્યાં. હાથમાં પેટ્રોલનો કેરબો હતો. હાઇ વે સાથે જોડાયેલ ન હોય તેવાં નાનાં ગામોમાં લોકો ઘેર પેટ્રોલનાં કેન રાખતા હોય છે જેથી પેટ્રોલ પંપ નજીક ન હોય એટલે પ્રોબ્લેમ ન થાય.

રોશનીનાં સાસુ કહેતાં હતાં કે આજે તો રાંડને સળગાવીજ દેવી છે એટલે કાયમની માથાકુટ ખતમ. અને કોઇ કશું સમજે તે પહેલાં તો કેરબો રોશની પર ઠલવાઇ ગયો અને દિવાસળી ચંપાઇ ગઇ. ખુશ્બુ બચાવવા દોડી પણ તેને અમન (રોશની નો પતિ) અને રોશનીની નણંદે પકડી રાખી અને રૂમની બહાર ધકેલી દીધી.

સમયસુચકતા વાપરીને તેણે ૧૦૮ એમ્બ્યુલન્સ ને અને પોતાને ઘેર ફોન કરી દીધો. એટલે સરપંચ વગેરે અને એમ્બ્યુલન્સ સાથેજ અહીં પહોંચ્યાં. નાનો અરમાન પણ સખત ગુસ્સામાં હતો. પોતાના બનેવી હાથમાં આવે તો મારકુટ પર આવી જશે એવું લાગતું હતું.

બપોરે બે વાગ્યે વિનોદની ડ્યુટી શરૂ થઇ. જીવન-મરણ વચ્ચે ઝોલાં ખાતી રોશની ને અવ્વલમંઝીલ જવાની લીલી ઝંડી પણ વિનોદે જ આપી. દહેજ મૃત્યુની વ્યાખ્યામાં આવવાને લીધે બે ડોક્ટરની પેનલથી પોસ્ટમોર્ટમ કરવાનું હતું એટલે વિનોદ અને બીજા એક ડોક્ટરે પોસ્ટમોર્ટમ કર્યું. વિનોદે પોસ્ટમોર્ટમ કરવાનાં પાઠ્ય પુસ્તક નો રીતસર અભ્યાસ કર્યો અને પછી શબ પરીક્ષણ કર્યું. પોતાના તરફથી કશી કચાશ ન રહેવી જોઇએ એવી લાગણી.

પછી થોડા સમયે બદલીના પ્રયાસની અસર થઇ અને વિનોદની બદલી વડોદરા નજીક વાઘોડીયા થઇ.

રોશનીનાં અવસાનને દોઢેક વર્ષ થયું હશે. એક દિવસ રોશનીના કેસ માટે કાર્ટનું સમન્સ આવ્યું. વિનાદે ફરી પાઠ્યપુસ્તક વાંચ્યું.

મુદતને દિવસે તે વલસાડ પહોંચ્યો. કોર્ટમાં સરપંચ વગેરે મળશે પણ પોતાની જુબાની પુરી થતાં સુધી વાત નહીં કરે નહીં તો સામા પક્ષને ડોક્ટર ફરિયાદીના મળતીયા છે એવી દલીલ કરવાને કારણ મળી જાય.

પણ કોર્ટમાં કોઇ દેખાયું નહીં. વિનોદ સરકારી વકીલને મળ્યો. તો વકીલ સાહેબે બોમ્બ ફોડ્યો. કહે આવો ડોક્ટર સાહેબ, લાંબેથી ધક્કો પડ્યોને? અહીં તો બન્ને પક્ષે કોર્ટ બહાર સમાધાન કરી લીધું છે. આ તો કેસ સેશનકમીટ થઇ ગયો છે એટલે વીધી પુરી કરવી પડે એટલું બાકી છે. વિનોદ તો સડક થઇ ગયો. તેને પોતાના કાન પર વિશ્વાસ આવતો ન હતો. કોર્ટરૂમમાં પણ બન્ને પક્ષ તરફથી કોઇ અજાણ્યા વ્યક્તિઓ હતા. વિનોદે પોસ્ટમોર્ટમ તપાસની વિગતો કહી. મશીનની જેમ કામ આગળ ચાલ્યું, કોઇ દલીલ નહીં, પ્રશ્નો નહીં. વિનોદને હજી વિશ્વાસ આવતો ન હતો પણ હવે માન્યા વગર છુટકો ન હતો.એવું તે શું થયું હશે કે સરપંચ જેવી વ્યક્તિએ સમાધાન કર્યું હશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ મેળવવા તે મથામણ કરતો હતો. જમવાની ઇચ્છા મરી ગઇ હતી. કોર્ટની બહાર ચા પીવાની ઇચ્છાથી લારી તરફ જતો હતો ત્યાં સામેથી એક મા્ટરસાયકલ આવીને ઉભું રહ્યું. આ શું? મોટરસાયકલ ચલાવતો હતો અમન! પાછળ બેઠા હતા સરપંચ!! આશું? વિનોદને જાણે તમ્મર આવી ગયાં.

પણ ક્લાઇમેક્સ હજી બાકી હતો. વિજળી પડી કોને કહેવાય તે વિનોદને સમજાઇ ગયું. સરપંચે કહ્યું કે બધું એકાએક થઇ ગયું અને રોશનીને હજી એક વર્ષ પણ નહોતું થયું એટલે ખુશ્બુનાં લગ્ન સાદાઇથી આ અમન સાથે કરી નાખ્યાં. ઘીનાં ઠામમાં ઘી પડી ગયું.
એવું તે શું થયું હશે?

14/01/2025

કૈંક સારો ખરાબ લૈ આવો જાવ, એનો જવાબ લૈ આવો..

ડો શરદ ઠાકર

આખી કોલેજમાં ખળભળાટ મચી ગયો. પંદરસો જેટલા વિધાર્થીઓમાં સૌથી વધારે શાંત ગણાતા પ્રસૂન પારેખે અઢારસો જેટલી વિધાર્થિનીઓમાંની સૌથી વધુ ખૂબસૂરત એવી પ્રશંસા કાપડિયાને બપોરની રિસેસમાં કેમિસ્ટ્રીની લેબ પાસે આંતરીને સરેઆમ કહી દીધું, ‘તું મને ગમે છે. હું આજે નિર્ણય કરું છું કે તને મારી પત્ની બનાવીશ. એમાં તારી ‘હા-ના’ ને કોઈ સ્થાન નથી. હું જે ધારું છું તે મેળવીને જ રહું છું. બાય!’પ્રશંસા આ લુખ્ખાગીરી જૉઈને સળગી ગઈ. એ જાણતી હતી કે એ ખૂબ સુંદર છે, એ જયાં પગ મૂકે છે ત્યાં જુવાન પુરુષો પોતાના હૃદયની બિછાત પાથરી દે છે. એને જૉઈને યુવાનો પાગલ થાય, ફિલ્મી ગીતો લલકારે, સીટી વગાડે, રોમેન્ટિક કોમેન્ટ કરે એ બધું તો એને કોઠે પડી ચૂકયું હતું પણ આજ પહેલાં આવી લફંગાગીરી, આવી હિંમત, આવી દૃષ્ટતા કોઈએ કરી ન હતી.

પ્રશંસા સીધી પ્રિન્સિપાલ પંડયાની ઓફિસમાં પહોંચી ગઈ. ફરિયાદ નોંધાવી. પંડયા સાહેબ પણ વાત સાંભળીને આગનો ગોળો બની ગયા. એમની કોલેજમાં છેડછાડ? અસંભવ! એમણે પટાવાળાને હુકમ કર્યો, ‘પ્રસૂન પારેખને પકડી લાવ! જીવતો કે મરેલો, એને મારી સામે હાજર કર!’

આમ જીવતો, પણ પ્રશંસાનાં સૌંદર્ય ઉપર મરી ફીટેલો પ્રસૂન થોડી જ વારમાં પ્રિન્સિપાલની સામે ભો હતો. બીજો કોઈ પણ કોલેજિયન હોત તો ‘ગેંગે ફેંફે’ થઈ ગયો હોત, પણ પ્રસૂન સહેજ પણ ગભરાયા વગર ટટ્ટાર સીના સાથે ભો રહ્યો.

‘મેં સાંભળ્યુ એ સાચું છે?’ પંડયા સાહેબના પ્રશ્નમાં આષાઢી વાદળોનો ગડગડાટ હતો.

‘તમે શું સાંભળ્યું છે?’

‘તમે મિસ પ્રશંસાની છેડતી કરી?’

‘મેં તો પ્રશંસાની પ્રશંસા માત્ર કરી છે. એમની ‘છેડતી’ શબ્દની વ્યાખ્યા અલગ હોઈ શકે છે.’

‘કોઈ સારા ઘરની છોકરી જૂઠું ન બોલે.’

‘એની પાસે મેં છેડતી કરી એ વાતના કોઈ પુરાવાઓ છે? મેં લખેલો અશ્લીલ પ્રેમપત્ર? એસ.એમ.એસ.? શારીરિક અડપલું કર્યું હોય એનો કોઈ ચશ્મદીદ ગવાહ?’

પ્રિન્સિપલ પંડયાએ ટાલ ખંજવાળી. પછી પ્રશંસાની સામે જૉયું. પ્રશંસા નીચું જૉઈ ગઈ. મુકદ્દમો પહેલી જ મુદતમાં પૂરો થયો. આરોપી પ્રસૂન પારેખને વિદ્વાન ન્યાયમૂર્તિ દ્વારા બાઈજજત બરી કરવામાં આવ્યો. પ્રસૂન પ્રશંસાની દિશામાં નજર સરખીયે ફેંકયા વિના સડસડાટ ઓફિસની બહાર નીકળી ગયો.

એ ઘડી ને આજનો દિવસ. પૂરાં ચાર વર્ષ એ બંને એક જ કોલેજમાં એક જ વર્ગમાં બેસીને ભણતા રહ્યાં, પણ પ્રસૂન પારેખના અંગત શબ્દકોષમાંથી ‘પ્રશંસા’ નામની પરમેનન્ટ બાદબાકી થઈ ચૂકી હતી.

પ્રસૂન અને પ્રશંસા બંને એક જ્ઞાતિનાં હતાં, પણ એમના પરિવારોની આર્થિક સ્થિતિ એકબીજાથી તદ્દન સામેના છેડાની હતી. પ્રશંસા રોજ ગાડીમાં બેસીને કોલેજ આવતી, જયારે પ્રસૂન કાયમનો પદયાત્રી હતો. આજે પ્રશંસા કેવા રંગનો અને કેવી ડિઝાઈનનો નવો ડ્રેસ પહેરશે એ વાત પર કોલેજિયનોમાં સટ્ટો ખેલાતો, જયારે પ્રસૂન પાસે કપડાંની ફકત બે જ જૉડ હતી.

એક વાર એક મિત્રે મશ્કરીમાં એને કહ્યું પણ ખરું, ‘આમ બે જ જોડી કપડાં પહેરીને તને કંટાળો નથી આવતો? અમે તો જોઈ જોઈને કંટાળ્યા!’

પ્રસૂનનો જવાબ હતો, ‘પુરુષની તાકાત એના પોષાકમાં નહીં, પણ એના પુરુષાર્થમાં રહેલી છે!’

પ્રશંસાના દેહ ઉપર સૌંદર્યની વસંત વધુ ને વધુ ખીલ્યે જતી હતી. દર વર્ષે યોજાતી સૌંદર્યસ્પર્ધામાં ‘મિસ કોલેજ’નો ખિતાબ એનાં ફાળે જ જતો હતો. ટૂંકી ચડ્ટી અને ચુસ્ત ટી-શર્ટ પહેરીને એ જયારે ટેબલ-ટેનિસ અને બેટમિન્ટન રમવા માટે કોર્ટ ઉપર તરતી ત્યારે યુવાનોનાં પૂર મટતાં હતાં. છોકરીઓ એની રમત માણતી હતી, છોકરાઓ એનું રૂપ! અને પ્રશંસાની નજર ચંદ્રકો પર હતી.

છેલ્લાં વર્ષમાં પ્રસૂને એક નવું કદમ ઉઠાવ્યું. બધા મિત્રોને ભેગા કરીને ફેંસલો સુણાવી દીધો, ‘આજથી કોઈ મારો દોસ્ત નથી. આ જગતમાં હું એકલો છું. મારા માટે પક્ષીની આંખ મારી કારકિર્દી છે અને હું અર્જુન છું. ગામગપાટા, ફિલ્મો, ચા-નાસ્તા કે ચવાઈ ગયેલી રમૂજોમાં મને રસ નથી. મારી એક-એક ક્ષણ મારા માટે કીમતી છે. તમને લાગશે કે પ્રસૂન સ્વાર્થી નીકળ્યો, તો મારો જવાબ છે : હા, હું સ્વાર્થી છું!’

એ દિવસથી પ્રસૂન પુસ્તકોમાં ખોવાઈ ગયો. અભ્યાસમાં તો દર વર્ષે એ પ્રથમ ક્રમાંકે આવતો જ હતો, પણ છેલ્લા વરસે તો એણે હદ કરી નાખી. એની અને બીજા ક્રમાંકની વરચે પૂરા દોઢસો ગુણનું અંતર પાડી દીધું. યુનિવર્સિટી એકઝામમાં એ પ્રથમ નંબરે પાસ જાહેર થયો. એને મળેલા સુવર્ણચંદ્રકની ચમક આગળ પ્રશંસાનાં પચાસ મેડલો ઝાંખા પડી ગયાં.

એને અભિનંદન આપનારાઓની ભીડમાં એક નામ પ્રશંસા કાપડિયાનું પણ હતું, ‘પ્રસૂન, હાર્ટી કોંગ્રેટ્સ!’ જવાબમાં પ્રસૂને ‘થેન્ક્સ’ પણ ન કહ્યું. એક ખુમારીભરી ગર્વિષ્ઠ નજર એની સામે ફેંકીને એ ચાલ્યો ગયો. આવા નાનાં-નાનાં વિજયોથી રાજી થવું એ એને પોસાય તેમ ન હતું. પરીક્ષાનો અંત આવ્યો હતો, પરિશ્રમ અને પરસેવાનો નહીં.

સૌંદર્યસામ્રજ્ઞી પ્રશંસા દેવી તો પાસ થઈને ઘરે બેસી ગયાં. એના પપ્પા કરોડપતિ વેપારી હતા, એટલે નોકરી કરવાનો તો સવાલ જ ન હતો. આગળ ભણવાનો પણ કશો અર્થ ન હતો, કારણ કે એમની જ્ઞાતિમાં વ્યાપારી અભિગમને પ્રાધાન્ય અપાતું હોવાને લીધે વધુ ભણેલા છોકરાઓની ભયંકર તંગી પ્રવર્તતી હતી. કાં તો કોઈ મૂર્ખ હોય તો વધારે ભણે, કાં કોઈ ગરીબ ઘરનો છોકરો હોય તે આવો વિચાર કરે.

પ્રસૂન પારેખ થોડો મૂર્ખ હતો અને વધુ ગરીબ ઘરનો કૂળદીપક હતો. એ ભણતો રહ્યો, ભણતો ગયો. સાયન્સ ગ્રેજયુએટ થયા પછી, યુનિવર્સિટીમાં પ્રથમ આવ્યા પછી એના કદમોમાં સારી-સારી નોકરીઓ લાલ જાજમની જેમ પથરાયેલી પડી હતી પણ પ્રસૂનને પગાર પણ ખપતો હતો અને ‘પાવર’ પણ. સત્તા વગરની સંપત્તિ એને બકરીના ગળામાં લટકતા આંચળ જેવી લાગતી હતી.

કપોળ જ્ઞાતિનો ‘જીવનસાથી પસંદગી મેળો’ યોજાયો હતો. આયોજનનો વિચાર અને ખર્ચ જ્ઞાતિના ધનકુબેર શેઠ નગીનદાસ કાપડિયાનો હતો. એમાં એમની થોડી-ઘણી સ્વાર્થવૃત્તિ રહેલી હતી અને ઘણી બધી મજબૂરી. ઘરમાં રંભા, ઉર્વશી અને મેનકાનાં ત્રિવેણી સંગમ જેવી દીકરી કુંવારી બેઠી હતી અને યોગ્ય મુરતિયો કયાંય ક્ષિતિજ સુધી નજરે ચડતો ન હતો. રૂપનો નાગ પિયરના કરંડિયામાં કયાં લગી સંઘરી રાખવો!

મેળામાં પ્રવેશપત્રો તો ત્રણસો- સાડી ત્રણસો જેટલા યુવકોને આપ્યાં, પણ એમાંના નેવું ટકા જેટલા તો બારમુ પાસ થઈને અટકી ગયેલા હતા. હોશિયાર હતા, બાપની દુકાન સંભાળતા થઈ ગયા હતા, પણ દેખાવ, બુદ્ધિમત્તા અને તેજસ્વિતામાં પ્રશંસાની સાથે અડોઅડ ભો રહે એવો એક પણ મુરતીયો દેખાતો ન હતો.

આખરે એક નામ ઝબકયું પ્રસૂન પારેખ. આઈ.એ.એસ. દક્ષિણ ગુજરાતના એક જાણીતા જિલ્લાનો ડેપ્યુટી કલેકટર. બહુ ટૂંકા સમયમાં કલેકટર થશે એવી સંપૂર્ણ શકયતા.

શેઠ નગીનદાસ ખુદ સામે ચાલીને એની પાસે પહોંચી ગયા, ‘મારી વિનંતી સ્વીકારશો? મારી પ્રશંસા જેવી પદમણી તમને આખી પૃથ્વી પર કયાંય નહીં મળે. એનો હાથ પકડશો? એક લાચાર બાપના માથે આટલો ઉપકાર..?’

‘કેમ નહીં? કેમ નહીં? પણ મારી બે શરતો છે : એક, તમારી દીકરીએ સામે ચાલીને મને ‘પ્રપોઝ’ કરવું પડશે. અહીં અને અત્યારે જ. આટલા બધાં માણસોની હાજરીમાં. કબૂલ છે?’

શેઠ શું બોલે? અચાનક ત્યાં આવી ચડેલી અપ્સરા જ બોલી ઠી, ‘કબૂલ છે!’

‘બીજી શરત, લગ્નની વિધિ કોઈ ગોર મહારાજ નહીં, પણ કોલેજના ભૂ.પૂ. પ્રિન્સિપાલ પંડયાસાહેબ કરાવશે!’

પંડયાસાહેબ હવે નિવૃત હતા અને બ્રાહ્મણ તો હતા જ! નગરશેઠની દીકરી સારે ઠેકાણે થાળે પડતી હોય તો પાંચ-પચાસ મંત્રો ગગડાવી જવામાં એમનું શું જતું હતું! પંડયા આવી ગયા અને ગાડું ગબડાવી ગયા.

લગ્ન પછી મધુરજની માણવા માટે કોડાઈકેનાલ ગયેલા પ્રસૂને જયારે રાત્રિના પ્રથમ પ્રહરે નવોઢાનો ઘૂંઘટ ઉઠાવીને ચાંદનો અનાવરણ વિધિ સંપન્ન કર્યો, ત્યારે પ્રશંસાના હોઠો પરથી લજજળું શબ્દ સરી પડયા, ‘બહુ જીદ્દી છો તમે! જે ધાર્યું હોય એ મેળવીને જ રહો છે!’

પ્રસૂન હસ્યો, ‘હા, સાચા મર્દનું એ જ તો લક્ષણ છે. તારે મન જે છેડતી હતી, એ મારે મન છેડાછેડી હતી. મેં પહેલાં મારી મંઝીલ નક્કી કરી હતી, પછી મહેનત આદરી હતા. પ્રેમિકા ચાહે તેટલી અલભ્ય ભલે ને હોય, જો પ્રેમીની પાસે લાયકાત હોય તો એને મેળવી જ શકાય છે!’

13/01/2025

ડૉક્ટરની ડાયરી: લેખક: ડૉ. શરદ ઠાકર

મને થતું કે એ જ છે હૃદયની આસપાસમાં,
ભલું થયું, તમે મને મળી ગયાં પ્રવાસમાં…

બિલ્ડરે ભારપૂર્વક કહી દીધું, ‘અઠ્ઠાવન લાખ એટલે પૂરા અઠ્ઠાવન લાખ! આ છેલ્લો ભાવ છે. ડોક્ટર થઈને તમે આટલું બધું બાર્ગેઈન કરો છો? તમને શરમ આવવી જોઈએ. તમારી ઉંમરના બીજા ડોક્ટરો તો પાંચ-છ કરોડના બંગલાનો સોદો પાંચ મિનિટમાં કરી નાખે છે.
મને લાગે છે કે તમારી પ્રેક્ટિસ ચાલતી નહીં હોય.’ ડો. વિનય શાહ નવા-સવા ડોક્ટર ન હતા. સિનિયર સિટીઝન હતા. બે સંતાનોને ભણાવી-ગણાવીને, પરણાવી ચૂક્યા હતા. હવે બાકીની જિંદગી પત્નીની સાથે પોતાની માલિકીના ફ્લેટમાં વિતાવવાનું સપનું પંપાળી રહ્યા હતા. પણ જે ફ્લેટ એમને ગમી ગયો તે મોંઘો હતો. ભાવ-તાલની કચકચ પણ કેટલી થઈ શકે? બે-પાંચ લાખ રૂપિયાથી ઓછું તો ન જ થાય.
ભાવ તો ખાસ ઓછો ન થયો, પણ બિલ્ડરે કરેલું અપમાન સહન કરવું પડ્યું. ડો. વિનય કચવાઈ ગયા. બિલ્ડરનું છેલ્લું વાક્ય એમના માથા પર હથોડાની જેમ વાગતું હતું. મને લાગે છે કે તમારી પ્રેક્ટિસ ચાલતી નહીં હોય’ બિલ્ડરને કેવી રીતે સમજાવવું કે ડો. વિનય શાહની જનરલ પ્રેક્ટિસ ખૂબ સારી ચાલતી હતી, પણ ડોક્ટરને માત્ર સારી સારવાર આપતા જ આવડ્યું હતું, સારી ફી લેતા ન આવડ્યું તે ન જ આવડ્યું.
જો ફી લેતા આવડ્યું હોત તો ચાળીસ વર્ષની પ્રેક્ટિસના અંતે ચાર વિશાળ બંગલા એની માલિકીના ખરીદાઈ ગયા હોત. બિલ્ડર પાસેથી નિરાશ થઈને ડોક્ટર ઘરે આવ્યા. પત્ની નીતાબહેનની સાથે ચર્ચા કરી, ‘લાગે છે કે બાકીની જિંદગી પણ આ ભાડાના મકાનમાં પસાર કરવી પડશે. બિલ્ડર અઠ્ઠાવન લાખથી એક રૂપિયો પણ ઓછો કરવા તૈયાર નથી.’ પતિ-પત્ની જીવનની કમાણીનું સરવૈયું જોવા માટે બેઠાં. નાની-નાની ફીના બદલામાં ઢગલાબંધ દર્દીઓને તપાસ્યા હતા, પોતાના જ ક્લિનિકમાંથી ટેબ્લેટ્, સિરપ અને કેપ્સ્યૂલ્સ આપ્યાં હતાં, દર્દીઓના લાખો રૂપિયા બચાવ્યા હતા અને પોતાના કરોડો રૂપિયા ગુમાવ્યા હતા.
દવાઓ ઉપરાંત કન્સલ્ટિંગ ફી, પાટાપિંડી, હોમ વિઝિટ્સ વગેરે મળીને કેટલા બધા રૂપિયા જતા કર્યા હતા? જેટલી બચત કરી હતી એ બધી દીકરાના ભણતરમાં, દીકરીનાં લગ્નમાં અને પછી બંનેની વિદેશમાં જવાની ઈચ્છાને પૂરી કરવામાં વપરાઈ ગઈ હતી. અત્યારે ફક્ત બે લાખ બચ્યા હતા. આ બે લાખમાં ફ્લેટ તો શું, ફ્લેટનું બારણુંયે ન આવે! નીતાબહેન ઉમદા પત્ની હતાં. જીવનની તડકી-છાંયડીમાં પતિની સાથે અડીખમ ઊભાં રહ્યાં હતાં. આજ સુધી પતિને એમણે ક્યારેય ઓછી ફી લેવા બાબતમાં એક પણ ટકોર કરી ન હતી.
પણ આજે એમનાથી બોલી જવાયું, ‘જે દર્દીઓ માટે તમે જાત ઘસી નાખી, એ બધા આજે શું કરે છે? તમે જેમને ભગવાન સમજીને ભક્તિ કરતા હો તેવી રીતે સારવાર કરી એ ‘ભગવાનો’ સામે હાથ લંબાવો. કદાચ અઠ્ઠાવન પૈસા દાન રૂપે મળી જાય!’ ડો. વિનયને ગુસ્સો ન આવ્યો, પત્નીના ટોણાને એમણે પોઝિટિવલી લીધો. બે લાખ રૂપિયા તો પોતાની પાસે હતા, હવે છપ્પન લાખની જરૂર હતી.
એક પાયો હતો, બાકીના ત્રણ પાયા અને આખો ખાટલો માગીને ઊભો કરવાનો હતો. ‘આપણે એક કામ કરીએ.’ ડો. વિનયભાઈએ ‘પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ’ બનાવી કાઢ્યો: ‘કોઈ એક પેશન્ટ પાસેથી છપ્પન લાખ ન મગાય. એવડી મોટી રકમ કોઈ આપે પણ નહીં. આપણે આવનારાં પાંચ વર્ષ સુધી એ રકમ પરત કરવાના નથી એ પણ હકીકત છે. વ્યાજ પણ આપી શકવાના નથી, એટલે કુલ અઠ્ઠાવીસ જણા પાસેથી બે-બે લાખની માગણી કરીએ. બે લાખ રૂપિયા આપવાનું કોઈને ભારે નહીં પડે.’ પત્નીએ સંમતિસૂચક માથું હલાવ્યું.
બીજા દિવસે ડો. વિનયભાઈએ ક્લિનિકમાં જઈને દર્દીઓના કેસ પેપર્સ ફેંદી નાખ્યા. જેઓ વર્ષોથી એમની પાસે ટ્રીટમેન્ટ લેવા માટે આવતા હતા અને જેમની સાથે પરિવાર જેવો સંબંધ બંધાઈ ગયો હતો એવા અઠ્ઠાવીસ દર્દીઓના સંપર્ક-નંબરો શોધી કાઢ્યા. કાગળ ઉપર યાદી તૈયાર કરી દીધી. સૌથી પહેલો ફોન રામલાલભાઈ ગુપ્તાને કર્યો. શેઠ રામલાલજી જ્વેલરીનો બિઝનેસ કરતા હતા. શહેરમાં એમના ત્રણ વિશાળ શો-રૂમ્સ હતા. શ્રીમંતોની યાદીમાં શહેરના ટોપ ટેનમાં એમનું નામ હતું. શેઠ રાજસ્થાની હતા. સંયુક્ત પરિવાર હતો. આઠ બેડરૂમ્સવાળા બંગલામાં વીસ સભ્યોનો પરિવાર સંપીને રહેતો હતો. એમના માટે તો બે લાખ રૂપિયા પરચૂરણ કહેવાય.
ગમે ત્યારે માગો તો ખિસ્સામાથી કાઢી આપે. ડો. વિનયભાઈએ શેઠજીને ફોન કર્યો. ગુપ્તાજીએ વાત કરી. ગુપ્તા શેઠે તરત જ હા પાડી દીધી, ‘ડોક્ટર, તમે મૂંઝ‌વણમાં છો તો બોલતા કેમ નથી? દાયકાઓથી તમે અમારી સેવા કરતા આવ્યા છો. તમને હવે સારા ફ્લેટમાં રહેવાનો અધિકાર છે. મારા બે લાખ ગણી લેજો. કુલ કેટલા ભેગા કરવાના છે?’
ડો. વિનયને સંકોચ થયો, પણ પૂછ્યું એટલે જવાબ તો આપવો જ રહ્યો, ‘શેઠજી, તમને ફોન કરતાં પહેલાં છપ્પન લાખની જરૂર હતી, હવે ચોપ્પનની...’ ‘તો મારા પાંચ લાખ ઘણી લો.’ ગુપ્તાજી બોલી ગયા. ડો. વિનયભાઈનું હૈયું ધકધક કરવા લાગ્યું, ‘ધન્યવાદ, શેઠજી, પણ મારે બે વાત કહેવી છે. આ રૂપિયા હું પાંચ વર્ષ પહેલાં પરત નહીં આપી શકું અને વ્યાજ આપવાનું મને પરવડે તેમ નથી. મારો હાથ જરા ટાઈટ છે.’ ‘એવું છે, ડોક્ટર?’ ગુપ્તાજી બોલ્યા, ‘તો મારા દસ લાખ ગણી લેજો.’ ડોક્ટરને લાગ્યું પોતે આનંદના માર્યા ઊછળી પડશે, ત્યાં એમના કાનમાં બીજો અવાજ પડ્યો. ગુપ્તાજી જ્વેલરીના શો રૂમમાં બેઠા હતા, એમની બાજુમાં મોટો દીકરો સંકેત બેઠો હતો.
ગ્રાહકનું બિલ બનાવતો હતો. એણે પિતાજીને ડોક્ટર સાથે વાત કરતા સાંભળ્યા અને એ બધું સમજી ગયો હતો. એણે નમ્રતાપૂર્વક ગુપ્તાજીને કહ્યું, ‘પિતાજી, મને ડોક્ટર સાહેબ સાથે વાત કરવા દેશો?’ ગુપ્તાજીએ દીકરાને ફોન આપ્યો. સંકેતે કહ્યું, ‘જે રામજી, ડોક્ટર સાહેબ! મને યાદ છે કે જ્યારે હું પાંચ વર્ષનો હતો ત્યારે ઝાડા-ઊલટી અને તાવમાં સપડાઈને મરવા જેવો થઈ ગયો હતો. તમે અમારા બંગલે આવીને મને બાટલા ચડાવી ગયા હતા અને ઈન્જેક્શન આપી જતા હતા.
મારી કરોડોની કિંમતની જિંદગી તમે પચાસ રૂપિયામાં બચાવી લીધી હતી. પિતાજી તમને જે આપશે તેમાં મારા બીજા દસ લાખ ઉમેરી દેજો.’ ડોક્ટરને લાગ્યું કે પોતે રડી પડશે. એમણે મોટા શેઠને કહ્યું પણ ખરું, ‘શેઠજી, હું શું બોલું? મારા ગળે ડૂમો ભરાઈ ગયો છે!’ ગુપ્તાજી બોલ્યા, ‘એવું છે? ડૂમો ભરાઈ ગયો છે? ત્યારે તો એ ડૂમો મારે જ કાઢવો પડશે. લખી લો ગુપ્તા પરિવાર તરફથી બીજા દસ લાખ!’ ડોક્ટર ખરેખર રડી પડ્યા. એમના ગળાની ધ્રુજારી સાંભળી ગયેલા ગુપ્તાજી આ કેવી રીતે સહન કરી લે. એમણે ડોક્ટરને છાના રાખ્યા, ‘હવે શાંત થઈ જાવ, સાહેબ! અમારા પરિવાર તરફથી પાંત્રીસ લાખ પૂરા ગણી લો.’ ડો. વિનયભાઈને લાગ્યું કે આ વયોવૃદ્ધ રાજસ્થાની વેપારી એમના શો રૂમના તમામ દાગીના કરતાં પણ વધુ મૂલ્યવાન હીરો છે. એ આવી જ રીતે વધતા જશે તો કદાચ છપ્પન લાખ પૂરા કરી આપશે.
એમણે ફોન કાપી નાખ્યો. પત્નીની સાથે ચર્ચા કરવા લાગ્યા, ‘મને લાગે છે કે આવતી કાલે ફોન કરીને ગુપ્તાજીને મળવા જાઉં? પણ મારે ક્યાં જવું જોઈએ? એમના શો રૂમમાં કે એમના બંગલે?’ આવું કંઈ કરવાની જરૂર ન પડી. સાંજે આઠ વાગે શેઠજી પોતે શોફર ડ્રિવન કારમાં આવીને પાંત્રી લાખનો ‘ચેક’ આપી ગયા. સાથે કહેતા ગયા, ‘જો તમારી પાસે ભેગા થાય તો જ પાછા આપજો. પાંચ-પંદર વર્ષ ગણતા નહીં.
હું તો આ રકમ પાછી નહીં લેવાની ગણતરી સાથે આપી રહ્યો છું.’ એ પછીનું કામ સાવ આસાન બની ગયું. પેલી અઠ્ઠાવીસ નામોની યાદીવાળો કાગળ ફાડી નાખવો પડ્યો. બે-ત્રણ દર્દીઓએ જ રૂપિયા આપી દીધા. જિંદગી આખી કરેલી માનવતાભરી સેવા સોળે કળાએ ખીલી ઊઠી. ડોક્ટરની નિસ્વાર્થ સેવાએ સાદ પાડ્યો, દર્દીઓની લાગણીએ પડઘો પાડી બતાવ્યો.

11/01/2025

દીદી વાલી વાલી..

‘ તારી આ ગાંડી ઘેલી છોકરીને એક રૂમમાં પૂરીને રાખતી જા..આ જો તેણે શું કર્યું છે ? ‘

પતિનો “ તારી “ શબ્દ ધગધગતા સીસાની જેમ સુજાતાના કાનમાં રેડાયો.

તેની નજર મીલી પર પડી. મીલીના હાથમાં મિહિરની ડાયરી હતી અને મીલીએ તેમાં લિટોડા કર્યા હતાં. અલબત્ત લિટોડા તો બીજાની નજરમાં..મીલીએ તો સરસ મજાનાં ચિતર દોરેલાં..ગુસ્સાના આવેશમાં તેનાથી મીલીને એક લગાવાઇ ગઇ. નાનકડી મીલી થરથર ધ્રૂજતી, ટૂંટિયું વાળીને પલંગ નીચે ઘૂસી ગઇ. ઘરમાં કોઇના પણ ગુસ્સાથી બચવા માટે એની પાસે આ એકમાત્ર હાથવગો ઉપાય..જોકે નિકી હોય ત્યારે તેના ખોળામાં લપાઇ જવાનો વિકલ્પ ખરો...પણ નિકી સ્કૂલે ગઇ હોય ત્યારે તો આ એક જ ઉપાય તેને સૂઝતો..

આવું તો અનેકવાર બનતું રહેતું. અલબત્ત મરાઇ ગયા પછી એક માની પાંપણે ભીનાં ભીનાં અદ્રશ્ય વાદળો ટિંગાઇ રહેતા અને છાતીના ઓરડામાં ડૂમાઓ પડઘાઇ ઉઠતા.

સુજાતા કોનો વાંક કાઢે ? મીલી તો સમજ નામના શબ્દથી કોસો દૂર હતી. વાંક કાઢવો જ હોય તો ભગવાન..કુદરત..નસીબ...જે કહો તેનો જ ..અને છતાં ભોગવવાનું કેટકેટલાને ?

એક તો બીજી દીકરી... અને તે પણ આવી ! પતિ કે સાસુ કોઇ રીતે એને સ્વીકારી ન શકયા..

કયારેક કોઇ પાર્ટીમાં ...

‘ તમારે કેટલા બાળકો ? ‘ તેવા કોઇ પ્રશ્ન વખતે મિહિરનો જવાબ..

‘ બસ એક પુત્રી...નિકી...’

મીલીના અસ્તિત્વનો ધરાર ઇન્કાર થતો રહેતો..સુજાતાનું, હૈયુ ચીખતું..વલોવાતું..

પણ....

આવા તો કેટકેટલાં “ પણ “ જીવનમાં જીવાતા રહ્યાં છે...જિરવાતા રહ્યાં છે..અસ્તિત્વ પર અદ્રશ્ય ઉઝરડાઓ પડતા રહ્યાં છે.

આવી દીકરીને જન્મ આપવા બદલ એ જ દોષિત હોય તેમ ઘરમાં, કુટુંબમાં , ઓળખીતા પાળખીતા સૌની નજરનો સામનો કરતી સુજાતા કદીક રડી પડતી.

પુત્રીનો શારીરિક વિકાસ તો બરાબર થશે.. પણ એના મગજના વિકાસની કોઇ શકયતા ભવિષ્યમાં પણ નથી એવું ડોકટર પાસેથી જાણ્યા પછી તો...આ છોકરીથી કયારે છૂટકારો મળશે ? કદીક એવો વિચાર પણ સુજાતાના મનમાં ધરાર ઉગી જતો. સુજાતા તો સામાન્ય સ્ત્રી..પતિ, સાસુ, કુટુંબ, સમાજ બધાના રોષ સામે સામે ટકવાનું એનું ગજુ નહીં...મા કદી હારે જ નહીં, કે થાકે જ નહીં.. એવું તો વાર્તામાં કે ફિલ્મોમાં ચાલે..બાકી તો ...

મીલી એટલે ખળખળ વહેતું ઝરણું.. જોતા જ ગમી જાય..પરાણે વહાલી લાગે એવી આ મીઠડી દીકરી પર કુદરતનો કેવો અભિશાપ ઉતર્યો હતો એની એને પોતાને તો ભાન પણ કયાં હતી ?

કશું સમજયા વિના એ તો બસ ખિલખિલ હસતી હોય...મીલીનું હસવાનું ભારે.. એ કઇ વાત ઉપર હસતી હોય એની જાણ કોઇને ન થાય..કોઇ ગલૂડિયું, બિલાડીનું નાનકું બચ્ચું, ફળિયાના લીમડાને ગલીપચી કરી ભાગી જતી ખિસકોલી, આંગણામાં કૂદતી, ફૂદકતી ચકલી, ઘૂ ઘૂ કરતું કબૂતર, પીળચટ્ટી ચાંચના અભિમાનથી ફળિયું ગજાવતી કાબર કે પછી કણી જેવડી કીડી કે મંકોડો સુધ્ધાં તેના સાથીદાર...એ બધાને જોયા નથી કે તેનું ખળખળ હસવાનું ચાલુ થાય. મીલીનું મન પતંગિયું બની થિરકવા લાગે.

પ્રેમ અને માત્ર પ્રેમની જ તેને ઓળખાણ...એ સિવાય કોઇ ભાષા સાથે તેને મતલબ નહોતો..કોઇ જરાક તેની સામે હસે કે મીલી આખેઆખી કોળી ઉઠે. હસવું કે રડવું બે જ એની ભાષા..કોઇ ખીજાય એની ખબર મીલીને અચૂક પડે પણ શા માટે ખીજાયા એની ગતાગમ કોઇ રીતે ન પડી શકે..ત્યારે ભય, રૂદન અને થરથર ધ્રૂજારી એના અંગઅંગમાં ઉભરાય.

પણ આ બધા છતાં મીલી નસીબદાર તો ખરી જ.. સુજાતા જનેતા હતી..પરંતુ એની મા તો બની એની મોટી બહેન નિકી..મીલીથી ચાર વરસ મોટી. બે વરસની મીલી માટે છ વરસની નિકી જાણે જશોદામા..

બે બહેનો વચ્ચે આ કયો રૂણાનુબંધ પ્રગટયો હતો..!

સૌની અળખામણી, અબૂધ આ નાનકડી બેન માટે છ વરસની નિકીના રૂંવેરૂંવે હેત ઉભરાતું. મીલી સાથે વહાલની રેશમગાંઠે બંધાયેલી નિકી એની સાથે ગાંડીઘેલી વાતો કરતા કદી થાકતી નહીં..મીલી તેની આ વા’લી..વા’લી દીદીને બિલાડીના બચૂલિયાની જેમ ચોંટેલી જ હોય. ભાંગ્યા તૂટયા જેટલા શબ્દો તે બોલી શકતી એમાં આ “ દીદી “ શબ્દનું રટણ સતત ચાલુ જ હોય.

નિકી જે કંઇ કરે એ બધું મીલીને કરવું હોય.. નિકીની દરેક વસ્તુ પર એનો અબાધિત અધિકાર...નિકીની કોઇ પણ વસ્તુ જોઇને ..

” મારું..મારું.. ”કે “ મને...મને “ ...કે પછી “ હું..હું...” એવા શબ્દો મીલીના મોંમાંથી અચૂક નીકળે. એકી સાથે બે શબ્દોથી વધારે બોલી શકવા તે સમર્થ નહોતી..આખા વાકય તેનાથી બહું દૂર હતા.. તેના બે શબ્દો પણ પારકા માટે સમજવા તો અઘરા જ બની રહેતા. પણ નિકી તો શબ્દો વિના પણ મીલીની આંખો વાંચી શકતી. એ મોટી મોટી આંખોમાંથી પોતા માટે નીતરતો અગાધ સ્નેહ તે અનુભવી શકતી...

રાત્રે નિકીના પડખામાં ભરાઇને, એને વળગીને જ મીલી સૂઇ શકે. નિકી એટલે મીલી માટે સલામતી..સુરક્ષાનું અભેદ કવચ.

એક વખત નિકી સ્કૂલની ટ્રીપમાં એક દિવસ માટે બહારગામ ગઇ હતી ત્યારે મીલી આખી રાત રડતી રડતી પલંગ નીચે ભરાઇ રહી હતી..સુજાતાની લાખ સમજાવટ કે પિતા અને દાદીની સોટીનો માર પણ તેને પલંગ નીચેથી હટાવી નહોતો શકયો. ખાધા પીધા વિના એ પોટલું બનીને પડી રહેલી. નિકીએ આવીને કાઢી ત્યારે જ બહાર નીકળી હતી. તે દિવસ પછી નિકી સ્કૂલ સિવાય મીલીને મૂકીને કયાંય જતી નહીં. આ વહાલકુડી બેનને હૈયાસરસી ચાંપીને નિકી ગાતી રહેતી....

“ મીલી વા’ લી..વા’ લી...

મીલી મારી મારી...,

દીદીની પ્યારી પ્યારી.. “

આ સાંભળતા જ મીલીના આખ્ખા યે અસ્તિત્વમાં અજવાળાં ઉતરી આવતાં.

નિકીને સ્કૂલે જવાનું હોય એટલું તે સમજી શકી હતી. તેથી એ સમય દરમ્યાન નિકી ન દેખાય તો તે એકલી એકલી ફર્યા કરતી, ચિતર દોર્યા કરતી કે બિલાડીના બચ્ચાને ખોળામાં લઇ પંપાળ્યા કરતી. ઘડિયાળની કોઇ ગતાગમ સિવાય પણ નિકીના સ્કૂલેથી આવવાના સમયની એ અબૂધને અજબ રીતે ખબર પડી જતી..

જો નિકીને આવતા મોડું થાય તો રઘવાઇ થઇને તે ફળિયામાં આમતેમ ફરતી રહેતી. એ સમયે એને કોઇ બોલાવી ન શકે. નિકી ન દેખાય ત્યાં સુધી એને કોઇ દરવાજા પાસેથી ખસેડી ન શકે. નિકી આવે એટલે મીલી આખ્ખી ઝળાહળાં... નિકીને વળગીને જ અંદર જાય. કદીક તોફાને ચડી હોય ત્યારે નિકી સિવાય કોઇનું ગજું નહીં કે તેને સંભાળી શકે..

એકલી હોય ત્યારે મીલી પોતાની ડ્રોઇંગબુકમાં ચિતર... આડા અવળા લીટા કર્યા કરતી...નિકી આવે એટલે દોડીને તુરત તેની સામે નોટ ધરી દે..નિકી પૂછે,

‘ આ શું દોર્યું છે ?

’દીદી’

અને આ.. ?

મીલી...

ને આ... ?

આડી લીટી એટલે મમ્મી..અને ઉભી લીટી એટલે નિકી..બે લીટીઓ સાથે એટલે મીની...બિલાડીનું બચ્ચું...

અને ઉભી લીટીઓથી અર્થાત્ ..નિકીથી તો મીલીની આખી બુક ભરચક્ક...

એક દિવસ કોઇ કારણસર સુજાતા નિકીને ખીજાઇ હતી. તુરત મીલીએ હાથમાં રહેલો વાટકો સુજાતાને માથે ફટકારી દીધો હતો અને પછી દીદી સામે જોઇને ખિલખિલ હસી પડી હતી. પોતાની દીદીને કોઇ ખીજાય એ મીલીને ન જ પોસાય.

ઘડિયાળના કાંટા ટિકટિક કરતા સમયની છડી પોકારી રહેતા. અને કેલેન્ડરના પાના તારીખ, વાર, મહિના અને વરસો કૂદાવતા રહ્યાં..

પંદર વરસની મીલીના કપડામાં એક દિવસ લાલ લાલ ડાઘ..

’ લોહી..લોહી..’ ગભરાતી મીલીની ચીસાચીસ...

હમેશની જેમ નિકી દોડી આવી..એક ક્ષણમાં વાત પામી ગઇ..પણ મીલીને કેમ સમજાવવું..શું સમજાવવું એની સમજ જલદી ન પડી. તે મીલીને બાથરૂમમાં લઇ ગઇ..

’ જો..મીલી આવું તો થાય..બધાને થાય..

’ બધાને ?

‘ હા..’

‘ તને ? ‘

‘ હા..’

તો બરાબર..

મીલીના મનનું સમાધાન થયું. દીદીને થાય એ એને થવું જ જોઇએ.

‘ જો મીલી, આવું થાય ને ત્યારે આમ આ પેડ રાખવાનું...

સેનીટરી નેપકીન મીલીને બતાવતા નિકીએ સમજાવ્યું..રાખીને બતાવ્યું..

’ છિ..ગંદુ.. નઇ.. ...નઇ ..ન ગમે..’

’ મીલી, રાખવું પડે..નહીંતર કપડાં ખરાબ થાય..’

’ તું..તું રાખ્યું ? ‘

’ હા..હું પણ..’

નિકીએ રાખ્યું છે..તો પોતે પણ રાખશે..નિકી કરે એ બધું તો કરવાનું જ હોય..

જોકે પછીથી ડોકટરની સલાહ મુજબ મીલીના સ્ત્રીત્વને સર્જરી દ્વારા મિટાવી દેવામાં આવ્યું. એ સિવાય બીજો ઉપાય પણ કયાં હતો ?

અનેક પ્રશ્નો આવતા રહ્યા..ઉકેલાતા રહ્યા.

પણ સમયદેવતાને જાણે હજુ સંતોષ નથી થયો.

અચાનક એક અક્સ્માતમાં માબાપ બંને બહેનોને અને દુનિયાને અલવિદા કરી ગયા અલબત્ત ત્યારે પણ મીલીને તો ઘરમાં કોઇ દેખાતું નથી..એટલી જ ખબર પડી હતી. નિકી દેખાતી હતી એ એનો એકમાત્ર સધિયારો..એથી એને તો ખાસ કોઇ ફરક ન પડયો.. પણ નિકી...? આ કારમો ઘા સહેવાનું તેને ભાગે જ આવ્યું. કાળદેવતાની આવી થપાટ પણ મીલીનું હાસ્ય નથી છિનવી શકયું. એ જોઇ નિકીના મનમાં કયારેક વિચાર ઝબકી જતો..

કાશ..! પોતે પણ મીલી જેવી હોત તો..? સઘળી વ્યથામાંથી મુક્તિ..

રોજ નવા નવા પ્રશ્નો આવતા રહ્યા. નિકી ઝઝૂમતી રહી. કયારે ? કેમ થયું ? શું થયું ? એનો વિચાર કરવાનો સમય પણ કયાં છે ?

માતાપિતાની વિદાય પછી નિકીએ એક સ્કૂલમાં નોકરી શરૂ કરી હતી.

એક દિવસ નિકી સ્કૂલેથી આવી ત્યારે પડોશીનો યુવાન દીકરો ઘરમાંથી બહાર નીકળતો હતો..

નિકીને જોઇ એકાદ મિનિટ ખચકાયો...

’ નિકી, ઘરમાંથી કંઇક અવાજ આવ્યો તેથી મને ચિંતા થઇ..મીલીને કશું થયું તો નથી ને ? તેથી દોડીને જોવા આવ્યો હતો...’

આકાશે વગર પૂછયે ખુલાસો કર્યો..

’ નિકી, ગમે ત્યારે કંઇ પણ કામ હોય તો ચોકક્સ કહેજે...’ કહેતા તે ભાગ્યો.

નિકી તેની સામે જોઇ રહી..કોઇ વિચિત્ર ગંધ તેના મનમાં...

નિકી અંદર ગઇ..

મીલી કંઇક અલગ રીતે જ ખુશખુશાલ દેખાઇ..નિકીને આશ્ર્વર્ય થયું..

તેણે પૂછયું.

’ નિકી..આકાશ આવ્યો હતો ?

’ હા..

’ પછી શું કર્યું ?

’ વા’લુ..વા’લુ...અહીં..’

મીલીએ તુરત પોતાના કપડાં ઉંચા કરી છાતી બતાવી..

‘ મજા..મજા..ગમે..આકાશ ગમે..’

નિકી સ્તબ્ધ..

અબૂધ મીલીમાં યૌવનનો છાના પગલે પ્રવેશ... કેમ સમજાવવી મીલીને ? નિકીની આંખોમાં લોહી ઉતરી આવ્યું...

મીલીને ભાન નથી..આકાશે તેનો ગેરફાયદો ઉઠાવ્યો ?

તેણે મીલી સામે જોયું..

તે તો હમેશની જેમ હસતી હસતી..નિકીની પર્સમાં ચોકલેટ શોધવા ખાંખાખોળા કરતી હતી..

નિકીના મનમાં ચિંતાએ ઘેરો ઘાલ્યો. તે એકલી કેટકેટલા મોરચે ઝઝૂમતી રહેશે ? કેવી રીતે અને કયાં સુધી ?

સમયનો વરસાદ ધોધમાર નહીં..પણ જાણે ટીપું, ટીપું વરસતો હતો.

એક દિવસ નિકીની સ્કૂલમાં જ ભણાવતા, એકલા રહેતા સાગર સાથે નિકીએ પ્રભુતામાં પગલા પાડયા. હાશ.. હવે જીવનના સંઘર્ષો સામે તે એકલી નથી.

પણ...

રોજ રાત્રે નિકી હમેશની જેમ મીલી સાથે સૂવે. મીલી બરાબર સૂઇ જાય એટલે નિકી હળવેથી ઉઠીને બીજા રૂમમાં રાહ જોઇ રહેલા પતિ પાસે ...

પણ એક રાત્રે મીલી ભર ઉંઘમાંથી જાગી ગઇ. બાજુમાં નિકી ન દેખાતા તે ભયભીત બની ઉઠી. બેબાકળી બની તે બહાર દોડી અને સામેના ઓરડાના બંધ બારણા ધધડાવવા લાગી..

શું થયું ? ગભરાઇને નિકીએ બારણા ખોલ્યા..આકુળ વ્યાકુળ બનેલી મીલી દીદીને વળગી પડી. આગ ઝરતી નજરે તે સાગર સામે જોઇ રહી.તેની દીદીને તેની પાસેથી ખૂંચવી જનારને મીલી કેવી રીતે માફ કરી શકે ?

સાગરે આવીને પોતાની દીદીમાં ભાગ પડાવ્યો છે. આ માણસને લીધે જ દીદી પોતાને છોડીને અડધી રાતે એની પાસે જતી રહે છે, પોતાના કરતા દીદી એની સાથે વધારે વાત કરે છે. કેટકેટલી મૂક ફરિયાદો ઉઠતી રહી છે મીલીના અબૂધ મનમાં સાગર માટે..

છેલ્લા એક મહિનાથી મીલીના અવિકસિત મગજમાં સતત ઘૂમરાતી આવી કોઇ વણબોલાયેલી વાતથી નિકી કે સાગર અજાણ નહોતા. તેમના લગ્નને એક મહિનો જ થયો હતો અને આ પ્રશ્નનો કોઇ કાયમી ઉકેલ શોધવાની મથામણ ચાલુ હતી. ત્યાં આજે મીલીની સહનશક્તિએ જવાબ દઇ દીધો.

ઉંઘતા સાગરના માથા પર દસ્તો ફટકારવા જતી મીલી પર સદનસીબે નિકીની નજર સમયસર પડી. તેના ગળામાંથી એકસામટી ચીસોના ટોળા ઉતરી આવ્યા.

‘ મીલીલ્લીલી...મીલ્લીલીલીલીલી..... મીલ્લીલ્લીલીલી...’

દોડીને મીલીના હાથમાંથી દસ્તો ઝૂંટવી લઇ પહેલી વાર..જીવનમાં પહેલી વાર ધડાધડ બે લાફા તેણે મીલીના ગાલ પર ખેંચી કાઢયા.. બે ચાર ક્ષણ મોડી પડી હોત તો.. ઉંઘતા સાગરના માથા પર મીલીએ દસ્તો ઝીંકી જ દીધો હોત.

નિકીની ચીસ અને મીલીના રૂદનથી સાગર સફાળો બેઠો થઇ ગયો. નિકીના હાથમાં દસ્તો અને મીલીનું રૂદન....શું બન્યું હશે તેની કલ્પના સાગર માટે અઘરી નહોતી.

નિકીના લાફાની સાથે જ મીલીની આંખો ચકળવકળ.. પોતે કશુંક ખોટું કર્યું છે એટલી ભાન તેને આવી, પણ..દીદીએ તેને માર્યું !? તે દોડીને નાની છોકરીની જેમ પલંગ નીચે ઘૂસીને કોકડું વળી ગઇ. તેના ધ્રૂજતા ડૂસકાંનો ઘેરો, ધીમો અવાજ ઓરડામાં પડઘાતો રહ્યો.

મીલીને પલંગ નીચેથી બહાર કાઢતા નિકીને નાકે દમ આવી ગયો. બહાર નીકળીને હીબકાં ભરતી એ અબૂધ કેવી યે રઘવાઇ બનીને નિકીને વળગી પડી હતી.

પણ એ દિવસે નાદાન મીલીને એક વાત સમજાઇ હતી કે પોતે સાગરને મારે એ દીદીને નથી ગમતું. અને દીદીને ન ગમે એવું તો મીલી ન જ કરે..હવે પોતે સાગરને કયારેય નહીં મારે. પોતે પણ હવે દીદીની જેમ જ સાગરને વા’લુ વા’લુ કરશે. એટલે દીદી ખુશ થશે..! પોતાની વહાલી દીદીને ખુશ કરવા મીલી કંઇ પણ કરી શકે..કંઇ પણ.. હવે તે હરપળે દીદીને ખુશ કરવા મથી રહી.

સમયદેવતાને નિકીની..નિકીના પ્રેમની કસોટી કરવાની જાણે હજુ બાકી રહી ગઇ હોય તેમ એ દિવસથી મીલીના મને યુ ટર્ન લીધો હતો.

હવે સાગર ઘેર આવે એટલે મીલી દોડીને સાગરને વા’લુ વા’ લુ કરવા પહોંચી જતી. નિકી બાજુમાં હોય તો એને પણ ખેંચી જાય. રાત્રે નિકીની સાથે સૂવાની જીદ કર્યા સિવાય પોતે જ નિકીને લઇને સાગર પાસે આવીને સાગરને વળગીને સૂઇ જવા લાગી. કયારેક નિકી અને સાગરની વચ્ચે પોતે ગોઠવાઇ જાય છે તો કયારેક નિકીને વચ્ચે સૂવડાવી પોતે દીદીનો હાથ પકડી સૂઇ જાય છે. દરેક ક્ષણે એ અબૂધ દીદીને બતાવવા માગતી હતી કે હવે તે સાગરને કંઇ નહીં કરે. એને પણ દીદીની જેમ સાગર ગમે છે. સાગર મીલીને દૂર કરવા મથે છે. પણ.....

નાદાન મીલીની રગરગથી વાકેફ નિકીના મનમાંથી એક ઉંડો નિ:શ્વાસ સરી પડે છે. તેણે સઘળાં પ્રયત્નો છોડી દીધા છે. બધું નિયતિને હવાલે કરી દીધું છે.બસ..એ તો જે પળ સામે આવે છે એ જીવી નાખે છે કે પછી જીરવી નાખે છે.

આજે નિકી હજુ સ્કૂલેથી આવી નહોતી. સાગરને થોડું તાવ જેવું લાગતું હતું તેથી તે ઓફિસેથી વહેલો આવી ગયો. આવીને સીધો પોતાના રૂમમાં જઇને સૂઇ ગયો. મીલી દોડીને તેની બાજુમાં સૂઇને તેને વળગી પડી. સાગર ચોંકી ગયો. મીલી સાગરને ચોંટીને વા’ લુ વા’ લુ કરી રહી. સાગર જરાવાર તો મૂંઝાઇ ગયો. શું કરવું તે સમજાયું નહીં. મીલીને દૂર કરવાના પ્રયત્નો તેણે કરી જોયા..પણ મીલી વધારે ને વધારે ચોંટતી ગઇ. અને.. થોડી ક્ષણો નિકીનું અસ્તિત્વ વિસરાયું.. કે પછી મીલી નિકીમાં ઓગળી ગઇ. અને...

બરાબર ત્યારે જ નિકી રૂમમાં આવી....

નિકીની આંખોમાં લોહીના ટશિયા ફૂટી નીકળ્યા.

સાગર ચોંક્યો. આવેગ ઓસરી ચૂકયો હતો. મીલીના ચહેરા પર તૃપ્તિની લહેર.. નિકી જોઇ રહી..બસ જોઇ રહી..

‘ નિકી..સોરી..નિકી ..સોરી...’

સાગર કોઇ ખુલાસો કરે તે પહેલાં નિકી રૂમની બહાર....

ત્યાં મીલીની નજર દીદી પર પડી. તે પલંગ પરથી ઉભી થઇને તેની પાસે દોડી.

‘ દીદી.. દીદી.. સાગર વા’લુ વા’લુ... સાગર ગમે.. નઇ મારું.. સાગર તને ગમે..સાગર મને ગમે.. દીદીને ગમે.. મીલીને ગમે..’

મીલી પોતાની ધૂનમાં બબડતી રહી..

પણ નિકી..એક સ્ત્રી આજે મૂળિયાસોતી ઉખડી પડી છે. તે મનોમન વલવલતી રહી.

‘ મીલી, હું દેવ નથી કે ફકત તારી દીદી નથી.. હું એક સ્ત્રી પણ છું..સામાન્ય..સાવ સામાન્ય સ્ત્રી.. તારાથી અલગ મારી પોતાની પણ એક જિંદગી છે. મારા પોતાના પણ ગમા છે, અણગમા છે. કોઇ અરમાન છે.. સપના છે. મીલી, તું કેમ સમજતી નથી ? ’

નિકીના પ્રાણમાં આજે એક અજંપો ઉમટયો છે. આજે પહેલીવાર તે હારી છે..થાકીને સૂનમૂન બેસી રહી છે..સાવ એકલી અટૂલી..

વચ્ચે બેચાર વાર સાગરે તેની પાસે આવીને તેને મનાવવાના, સમજાવવાના, માફી માગવાના પ્રયત્ન કરી જોયા. પણ...

‘ સાગર પ્લીઝ.. મને અત્યારે એકલી રહેવા દે.. પ્લીઝ..’

ક્ષણો મિનિટમાં અને મિનિટ કલાકોમાં સંકેલાઇ રહી.

બારીમાંથી ડોકાતા પ્રકાશના કિરણોની છેલ્લી રેખા નિકીના કોરાધાકોર ચહેરા પર અળપાઇ રહી..સૂરજદાદાએ પોતાના બચ્યાખૂચ્યા કિરણોની બચકી બાંધીને વિદાય લીધી.. અંધકારના કાળામશ ઓળાઓ ધરતી પર ઉતરી આવ્યાં છે.

પણ આજે નિકી ઉપર એની કોઇ અસર નથી થઇ. પલંગ પર માથું ટેકવી નિકી એમ જ બેસી રહી. ધીમે ધીમે તેની આંખો થાકીને ઉંઘરેટી તો બની પણ ઉંઘનું એકે કણસલું આજે ડોકાયું નહીં. પણ...

નિકી કંઇ અમરતકાકી નહોતી.

આટલા વરસોમાં કદી ન વિચારેલા, ન કલ્પેલા અનેક અદીઠ દ્રશ્યોની ભૂતાવળ આજે નિકીની બંધ આંખો સામે નાચતી રહી.

ટ્રાફિકથી ભરચક્ક રસ્તા પરથી એકાએક મીલીનો હાથ છોડી દેતી નિકી..સામેથી પૂરપાટ દોડી આવતો કોઇ ટૃક .. મીલીની ચીસ... અને..

નિકી આઝાદ... પોતાની જિંદગી જીવવા આઝાદ...વરસોનો જાતે સ્વીકારેલો કારાવાસ પૂરો..

બીજે ક્ષણે દ્રશ્ય પલટાયું.. મીલીનો હાથ પકડી તેને ચૂપચાપ “ વાત્સલ્યધામ”માં મૂકીને પાછળ જોયા સિવાય ઝડપથી ભાગી જતી નિકી..

અને નિકી આઝાદ..!

બંધ આંખે ફરી દ્રશ્ય બદલાયું..

મીલીનો હાથ પકડીને પરાણે ક્રૂર કાકાને ઘેર મૂકી આવતી નિકી..

અને નિકી આઝાદ ...!

પણ...પણ આ બધા દ્રશ્યમાં મીલીની “ દીદી, દીદી” ની ચીસો તેનો કેડો નહોતી મૂકતી તેનું શું ?

એક પછી એક જાતજાતના દ્રશ્યો નિકીની ભીતરમાં ઉથલપાથલ મચાવતા રહ્યાં.

રાત્રિએ પોતાના તારલાની ગઠરી બાંધી વિદાય લીધી. અંધકારને ખસેડીને ઝાંખુંપાંખું અજવાળું અવનિ પર ઉતરી આવ્યું. રાતનું નામ પ્રભાત થયું. પણ આજે નિકીને સમયનું કોઇ ઓસાણ નથી રહ્યું.

એકાએક નિકીની આંખ ખૂલી ગઇ. બહાવરી નજર ચારે બાજુ ચકળવકળ ફરી રહી. મીલી...મીલી કયાં ? પોતે..પોતે આ શું કરી બેઠી ?

પરસેવે રેબઝેબ નિકીની નાભિમાંથી એક પ્રચંડ, અસ્ફૂટ સ્વર પ્રગટયો.

‘ મીલીલીલીલી....’

નિકીની ચીસ સાંભળી ત્યાં જ નિકી પાસે નીચે સૂઇ રહેલી મીલી સફાળી જાગી ઉઠી. નીતર્યા વહાલથી તે દીદી પર પાછળથી ઝળૂંબી રહી.

નિકી એકદમ જ પાછળ ફરી. આંખો બે ચાર વાર ઉઘાડ બંધ થઇ. મીલીને અછડતો સ્પર્શ થયો. બે ચાર પળ મીલીની આંખોમાં પોતાનું ઉભરતું પ્રતિબિંબ જોઇ રહી. પછી આંખો બંધ કરી ભીતરમાં ગરકાવ બની રહી. હળુ હળુ ખામોશી..સમાધિ જેવી ક્ષણો વહેતી રહી.

ધીમે ધીમે અંદર કશુંક ઉગી રહ્યું હતું કે શું ? ભીતરમાં કોઇ અદીઠ દિશાનો અણસાર ઉઘડયો હોય તેમ હવે નિકીના ચહેરા ઉપર કોઇ વલવલાટ..કોઇ અજંપાનો આછેરો અણસાર સુધ્ધાં નહોતો..ચહેરા પર છવાઇ હતી માત્ર પરમ શાંતિની એક દિવ્ય આભા..

બરાબર ત્યારે ક્ષિતિજ પરથી સૂર્યના ગભારાની ગાંઠ પૂરેપૂરી છૂટી ગઇ હતી. એમાંથી ઝગમગ સોનેરી કિરણસળીઓ રમવા ઉતરી પડી હતી. સામેના ઝાડ પરના પંખીઓ એકસામટા ટહુકી ઉઠયા..

” દીદી વાલી વાલી..”