01/09/2023
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 1/9/2023. Η διατήρηση τής παραλίας είναι υποχρέωση τού κάθε πολίτη.
Γράφει ο Δρ. Ευστράτιος Φονιάς, Πολιτικός Μηχανικός PhD, MBA, MSc, MEng.
Αφορμή για το παρακάτω άρθρο αποτέλεσε μια καθημερινή συζήτηση στη διάρκεια τών διακοπών μου στη γραφική Πέτρα Λέσβου. Πολίτες τού όμορφου χωριού μού διατύπωσαν τις ανησυχίες τους, καθώς στις αρχές τού Ιουνίου 2023 εργολάβος, κατ’ εντολή τού αντιδημάρχου, προέβη σ' εκσκαφή κι απομάκρυνση τών χαλικιών απ' την παραλία στην ευρύτερη περιοχή του συνοικισμού Πέτρας. Αυτό το γεγονός με θορύβησε, καθώς έχω στην ιδιοκτησία μου μία εκ των παραλιακών κατοικιών στην εν λόγω περιοχή κι εύλογα ρώτησα: «Υπάρχει κάποια μελέτη για την εκτέλεση τής συγκεκριμένης εργασίας;». Η απάντηση ήταν δυστυχώς αρνητική. Οι πολίτες μού είπαν ότι ο αντιδήμαρχος διετείνετο ότι επιθυμεί την απομάκρυνση τών χαλικιών, ώστε να μπορούν οι τουρίστες ν' απολαμβάνουν αμμώδη παραλία. Και τότε ρώτησα σαστισμένος: «Και σκόπευε να εναποθέσει άμμο στο σημείο που αφαίρεσε τα “ενοχλητικά” χαλίκια;» Η απάντηση δεν ήταν μόνο αρνητική αλλά μου είπαν ότι προσπάθησε να σκάψει κι ένα τμήμα τής παραλίας πίσω απ' την ακτογραμμή, όπου η φυσική φυτοκάλυψη υπάρχει για διάστημα ετών και διατηρεί το βασικότερο τμήμα της παραλίας ανέπαφο. Μ' ανακούφιση πληροφορήθηκα ότι δεν εκτέλεσε αυτό το τμήμα τών αυθαίρετων εργασιών.
Το γεγονός αυτό μπορεί να φαίνεται μικρής σημασίας. Ποιός χρειάζεται ν' αγχωθεί για λίγα κυβικά μέτρα άμμου ή χαλικιών; Παρόλ' αυτά είναι τεράστιας σημασίας δράση, που γίνεται χωρίς γνώση και σχεδιασμό και μπορεί στο άμεσο μέλλον να δημιουργήσει εκτεταμένες ζημιές στους ιδιοκτήτες παραλιακών κατοικιών αλλά και στις Αρχές, όταν υπάρχουν παραλιακοί δρόμοι κοντά στην ακτογραμμή. Η γνώση έρχεται από χώρες που ήδη έχουν εμφανείς τις επιδράσεις από την κλιματική αλλαγή, όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Ισπανία κι άλλες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης χώρες, οι οποίες υφίστανται έντονα καιρικά φαινόμενα, που διαβρώνουν τις παραλίες τους. Τα τελευταία χρόνια προβαίνουν σε τεράστια έργα προστασίας ή αναπληρώσεις ακτών, κόστους πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Κάποιος μπορεί να πει ότι η Ελλάδα είναι μέσα στη Μεσόγειο Θάλασσα και είναι προστατευμένη από τέτοια καιρικά φαινόμενα. Ωστόσο το ερώτημα παραμένει: «Μέσα στη διάρκεια τού έτους, κυρίως τον χειμώνα, δεν έχουμε θεομηνίες κι έντονα καιρικά φαινόμενα, που πολλές φορές δεν έχουμε ξαναδεί ή ακούμε στις ειδήσεις για ισχυρότερες καταιγίδες των τελευταίων 50 ετών κτλ;» Τέτοιου είδους καταιγίδες δημιουργούν έντονους κυματισμούς, που μπορούν να διαβρώσουν παραλίες.
Όταν δεν υπάρχει επαρκές εύρος παραλίας, η θάλασσα αναμένεται να προελάσει στη στεριά. Πρώτοι αποδέκτες αυτής της προέλασης είναι οι παράκτιες κατοικίες και οι παραλιακοί δρόμοι. Η εισχώρηση ύδατος στο έδαφος μειώνει τη φέρουσα ικανότητα τού εδάφους. Το νερό αυτό έχει αυξημένη αλατότητα, η οποία επιτείνει τη διάβρωση τών δομικών υλικών. Κατά συνέπεια, η ακεραιότητα τών θεμελιώσεων και κατ’ επέκταση τών κατασκευών τίθεται σε άμεσο κίνδυνο. Επιπροσθέτως, όταν η θάλασσα φτάνει στο επίπεδο παραλιακών δρόμων, που δεν έχουν επαρκή προστασία, μπορεί να οδηγήσει σε υποσκαφή τοπικά και στη συνέχεια σε καθίζιση ή κατάρρευση τών δρόμων. Όλες αυτές οι επιπτώσεις δε συμβαίνουν από τη μία μέρα στην άλλη αλλά επέρχονται σταδιακά, όταν για οποιοδήποτε αδικαιολόγητο λόγο αφαιρούμε όγκο της παραλίας. Αυτό αποτελεί την απαρχή όλων των παραπάνω συνεπειών. Η φύση έχει ήδη φροντίσει να φέρει το περιβάλλον σε μία ισορροπία. Και μόνο όταν ο άνθρωπος εκτελεί έργα χωρίς σχεδιασμό και μελέτη με ιδιοτελή κίνητρα θέτει σε άμεσο κίνδυνο αυτήν την ισορροπία και κατ’ επέκταση την περιουσία του και τις υποδομές του.
Βεβαίως, τα ερωτήματα παραμένουν: «Δε θα ενισχύσουμε τον τουρισμό; Τι μπορώ να κάνω εγώ, όταν βλέπω εκσκαφείς, ένας ή δέκα άνθρωποι μόνο;» Η απάντηση είναι απλή: Να γνωρίζετε τη σημασία τού ιζήματος (της άμμου) για την προστασία των ακτών. Ν' απαιτείτε να υπάρχει σαφής μελέτη για οποιαδήποτε εργασία εκτελείται στην παραλία, μικρής ή μεγάλης έκτασης. Είναι υποχρέωση τών τοπικών αρχών όχι μόνο να εκτελούν τις συγκεκριμένες μελέτες με την αρωγή επιστημόνων και πολιτικών μηχανικών με ειδίκευση στην ακτομηχανική αλλά να ενημερώνει την τοπική κοινωνία κατά τη διάρκεια τής εκπόνησης τών μελετών, όχι πριν προβούν στην εκτέλεση τών εν λόγω εργασιών. Οι μελέτες αυτές είναι σημαντικό κομμάτι των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (EIA – Environmental Impact Assessment), που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτέλεση τέτοιων έργων ανεξαρτήτου μεγέθους. Οι μελέτες αυτές αποσκοπούν στο να προλάβουν τις όποιες τραγικές συνέπειες κακού σχεδιασμού κι έκτακτων καιρικών φαινομένων σε βάθος χρόνου στην ανθρώπινη περιουσία. Είναι σημαντικό οι πολίτες ν' απαιτούν απ' τις αρχές να μην εκτελούν έργα μ' εργολάβους αμφίβολης ποιότητας και χωρίς μελέτες και θα πρέπει καθένας από εμάς να καταγγέλει τις συγκεκριμένες δραστηριότητες σ' επίπεδο περιφέρειας στις αρμόδιες αρχές και ν' αξιοποιούμε τους διαύλους τών μέσων μαζικής ενημέρωσης, ούτως ώστε όλο και περισσότεροι να ενημερώνονται για τον σωστό τρόπο εκτέλεσης τέτοιων έργων. Η διατήρηση τής παραλίας είναι δικαίωμα και υποχρέωση όλων των πολιτών και κυρίως των αρμόδιων Αρχών. Ο έλεγχος τών Αρχών, ούτως ώστε να μην αυθαιρετούν, είναι υποχρέωση τού κάθε πολίτη, που δεν περιορίζεται μόνο, όταν επιλέγει τους τοπικούς άρχοντες αλλά είναι σε ισχύ καθόλη τη διάρκεια της θητείας τους.
