Νέο Πλανόδιον

Home
Greece
Khalándri
Νέο Πλανόδιον

ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ
Ιδέες. Κριτική. Λογοτεχνία.
επιθεώρηση λόγου

α πρώτα τους βήματα σ' ένα τοπίο θολό. Έντονες είναι οι διεργασίες στα διαδικτυακά μέσα και έντυπα.

Στην ίδια τη λογοτεχνία τα μηνύματα είναι αντιφατικά. Αν ο πληθωρισμός του μυθιστορήματος δείχνει κάπως να ανακόπηκε, η εκδοτική φυσαλίδα της ποίησης εξακολουθεί να μεγεθύνεται. Θεματικά, τεχνοτροπικά, η αμηχανία εμπρός στις νέες συνθήκες είναι παραπάνω από πρόδηλη. Μετά δεκαετίες απαξίωσης, δυσφήμησης μάλιστα κάθε έννοιας κριτηρίου, τα όρια λογοτεχνίας και παραλογοτεχνίας είναι ρευστά όσο ποτέ.

Το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ και οι συντελεστές του ξεκινάμε από μια βασική διαπίστωση. Η ελληνική παθογένεια δεν ανατρέχει μόνο στη σφαίρα της πολιτικής και της οικονομίας. Η τυραννία του μέσου όρου, η ευνοιοκρατία, η απάλειψη κάθε μορφής αξιολόγησης και ελέγχου είναι φαινόμενα που εντοπίζονται εξίσου στα γράμματα, στις τέχνες, στον χώρο των ιδεών. Το ίδιο ισχύει για στάσεις εκ πρώτης όψεως αντιφατικές όπως ο ξενόζηλος μιμητισμός και η επαρχιώτικη αυταρέσκεια.

Πεποίθησή μας είναι ότι η σχετικοκρατία, το anything goes, τα στρογγυλά λόγια δεν οδηγούν πουθενά. Όπως δεν οδηγούν πουθενά οι κληρονομημένες βεβαιότητες, ο περιδεής σεβασμός, η υποκατάσταση της κριτικογραφίας από ένα χλιαρό ζαργκόν προσόμοιο με δελτίο τύπου ή πληρωμένη καταχώριση. Λέξη της εποχής μας, η "κρίση" ας θυμηθούμε ότι σημαίνει πρωτίστως "διάκριση". Κι αυτή βασίζεται εξίσου στη θερμή παραδοχή και στην ψύχραιμη απόρριψη, στην τολμηρή συνηγορία αλλά και στη ζυγισμένη πολεμική.

Απέναντι στην περιόδο εκείνη της πρόσφατης ιστορίας μας που έχει το ξεκίνημά της στη Μεταπολίτευση και εκπνέει άδοξα στις μέρες μας, στεκόμαστε κριτικά. Ωστόσο τιμούμε τις αντίδρομες δυνάμεις που γέννησε. Για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), το περιοδικό "Πλανόδιον" υπήρξε μια τέτοια αντίδρομη δύναμη. Υπό τη διεύθυνση του ιδρυτή του Γιάννη Πατίλη επέμεινε στην αδέσμευτη σκέψη, έδωσε βήμα σε καινούργιες φωνές, εμβάθυνε σε αλλόγλωσσες λογοτεχνικές παραδόσεις, χωρίς να χάσει από το βλέμμα του την ελληνική. Με τη δεύτερη λέξη του τίτλου του, το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ ανατρέχει συνειδητά σ' αυτή την κληροδοσία. Με την πρώτη λέξη τονίζει την ανάγκη της καινούργιας αφετηρίας, το ζητούμενο της νέας διαδρομής.

Στη χαρτώα του μορφή το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ θα κυκλοφορεί ανά εξάμηνο. Διαρκής προβλέπεται και η ηλεκτρονική του παρουσία. Τη διεύθυνση του περιοδικού έχει ο Κώστας Κουτσουρέλης καὶ στὴν ἀρχισυνταξία βρίσκεται ὁ Θανάσης Γαλανάκης.

21/08/2024

Είναι ποθητή, και το ξέρει. Σχεδόν γυμνή, σαν σε άγραφη τελετουργία αναδύεται από το νερό, σκουπίζεται αργά, νωχελικά, κι ύστερα ρίχνει επάνω της ένα ελάχιστο φόρεμα. Ούτε δύο λεπτά αργότερα, στο σκαμπό του παραθαλάσσιου καφέ όπου κάθισε, ντροπαλά σφίγγει τα πόδια της για ν’ αποκλείσει τ’ αδιάκριτα βλέμματα.

///

Είναι δεν θα ’ναι δεκάξι. Μέχρι τα γόνατα μες στο νερό. Εκείνος πολύ ψηλότερος, πολύ ογκωδέστερός της, σκύβει αδέξια να τη φιλήσει. Σαν να μην ξέρει πού να βάλει τα χέρια του, σαν να φοβάται μήπως το πάθος του την τσαλακώσει ανεπανόρθωτα, μόλις που την αγγίζει με τα ακροδάκτυλά του. Εκείνη, παραδομένη, κατακτημένη, αποφασισμένη, νικήτρια, σκιρτά στην αγκαλιά του όλο έξαψη. Ο έρωτας: η τέχνη που τόσο περισσότερο την ζεις όσο λιγότερο την κατέχεις.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

* Στον μικρόκοσμο της παραλίας, το βλέπεις καθαρά. Η φυσική γυμνότητα είναι αναφροδίσια. Σε αντίθεση με την γυμνότητα την πολιτισμική –αυτό το πολύφερνο επιτήδευμα...

20/08/2024

Ένας από τους ποιητές που συνειδητοποίησε νωρίς και με ιδιαίτερη οξύνοια το βεληνεκές της ύστερης ποίησης του Χιμένεθ υπήρξε ο Οκτάβιο Πας. Ο Μεξικανός ποιητής, αναφερόμενος στον Χιμένεθ και συσχετίζοντάς τον με τον Γέητς, σημειώνει: «αμφότεροι εκκινούν από μια ποίηση πυκνή, η οποία σταδιακά αραιώνει, ώσπου γίνεται διάφανη· αμφότεροι φτάνουν στο γήρας προκειμένου να γράψουν τα καλύτερα ποιήματά τους. Η πορεία τους προς τον θάνατο υπήρξε πορεία προς την ποιητική νεότητα». Στη συνέχεια, αναφερόμενος στον Χώρο, καταλήγει: «Ο Χώρος συνιστά ένα από τα μνημεία της μοντερνιστικής ποιητικής συνείδησης και με το εξέχον αυτό κείμενο κορυφώνεται το ερώτημα που ο μεγάλος τροβαδούρος έθεσε στον Νταρίο ήδη στη νεότητά του».

* Επιμέλεια Αφιερώματος-Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη ~.~ Ποίηση μιας Ατλαντίδος Ο ποιητικός πλούτος του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ του Αλφόνσο Αλέγκρε Χάιτσμαν Ξεκινώντας...

20/08/2024

Γλυκιά δροσιά·
κυνηγούσα έναν άγγελο Κυρίου
πλησίαζα και ξέφευγε –παιχνίδι λες–
και κάποτε καθόμασταν στο καλντερίμι
κι ανάμεσά μας το ψωμί με τις ελιές.
Και ζέσταινε και ζέσταινε· του ζήτησα βεντάλια
μα ξαφνικά κυμάτισαν τα δυο φτερά
κι ο αέρας ανακάτεψε τα ατίθασα μαλλιά μου.

* Μέρος Α΄: ΝΥΚΤΟΣ ΕΝ ΑΜΟΛΓΩ Γλυκιά δροσιά· κυνηγούσα έναν άγγελο Κυρίου πλησίαζα και ξέφευγε –παιχνίδι λες– και κάποτε καθόμασταν στο καλντερίμι κι ανάμεσά μας τ....

19/08/2024

Εκείνη η λεύκα φωτός μού το είχε μηνύσει στη Μαδρίτη, στον γαλανοπράσινο ουρανό του φθινοπώρου: «Μέσα σου ολοκληρώσου, όπως εγώ». Όλα όσα τριγύρω πετούσαν, πόσο φευγαλέα ήταν! Και εκείνη πόσο άρτια στον εαυτό της, πράσινη και χρυσαφιά, δίχως καλύτερο μες στον πράσινο χρυσό της. Φτερά, τραγούδια, φως, φοινικιές, κύματα, φρούτα με κυκλώνουν, με περικλείουν στο ρυθμό τους, στη χάρη τους, στη λεπτή δύναμή τους· κι εγώ μέσα σε όλα αυτά ξεχνιέμαι, και χορεύω και τραγουδώ, γελώ και κλαίω για τους άλλους σαν σε μέθη. Αυτό θα πει να ζεις; Υπάρχει πράγμα άλλο από το να ζεις την αλλαγή και τη δόξα; Εγώ πάντοτε ακούω εκείνη τη μουσική που ηχεί στο βάθος του παντός, πιο πέρα από τα πράγματα· είναι αυτή που με καλεί από τη θάλασσα, στο δρόμο και στον ύπνο. Εμπρός στην οξεία και γαλήνια γύμνια της, πάντοτε αλλόκοτη και απλή, το αηδόνι δεν είναι παρά πρόλογος δυσφημιστικός.

* Επιμέλεια Aφιερώματος – Mετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη ~.~ Χ Ω Ρ Ο Σ Στον Χεράρδο Ντιέγο που έκρινε δίκαια αυτό το πρώτο εδάφιο όταν πρωτοδημοσιεύθηκε πριν χρόνια στο ...

19/08/2024

Σπάνια η ορατότητα. Αυτοκρατορία της μοναξιάς και του γαλάζιου… Κάτι όμως εκεί κάτω τραβάει την προσοχή μου: Θα ’λεγε κανείς ότι κάποιος, σκίζοντας ένα σημείωμα σε μικρά κομματάκια, τα σκόρπισε στην υδάτινη έκταση. Σα να τελείωσεν ο Δημιουργός το έργο του και σκίζοντας τις σημειώσεις του τις πέταξε στη θάλασσα… Χαρτάκια επιπλέουν κάτω σε δυο-τρεις σειρές, σχεδόν ακίνητα… Ξάφνου καταλαβαίνω: Οι πάγοι, οι πρώτοι πάγοι! Προφυλακές του ψύχους. Ελαφροί σχηματισμοί από μικρά συντρίμματα των παγωμένων εκτάσεων που συνωστίζονται και κυκλοδρομούν στο σημείο αυτό που ίσως είναι ο τόπος του υμέναιου των δυο ωκεανών…

* Ιούνιος, ώρα πέντε το απόγευμα, στο αεροδρόμιο του Χήθροου του Λονδίνου. Το μετάλλινο όρνεο απογειώνεται βρυχώμενο για το Λος Άντζελες, για τη δωδεκάωρη, χωρίς ενδ....

18/08/2024

«Όχι, που να πάρει, όχι!» Ξεστομίζοντας αυτή τη φράση διαμαρτυρίας πέθανε ο Μπωντλαίρ στις 31 Αυγούστου του 1867 στο σανατόριο του δρος Ντυβάλ, στην οδό Ντομ στο Παρίσι. Η επιθανάτια αγωνία του είχε διαρκέσει περισσότερο από έναν χρόνο, απ’ όταν είχε καταρρεύσει στην εκκλησία του Σαιν-Λούπ, στη Ναμύρ (Βέλγιο), χτυπημένος από εγκεφαλικό επεισόδιο κι αυτό είχε αποτέλεσμα να μείνει παράλυτος στη δεξιά πλευρά, ανίκανος να μιλήσει, αφασικός, ο εγκέφαλός του είχε πειραχτεί καθώς και η εκπληκτική του ευφυΐα, που ήταν γεμάτη εικόνες και ρυθμούς και είχε σπουδαία βιβλία κι έργα να δώσει, και το κριτικό, αιχμηρό, κυνικό, ρεαλιστικό κι απογοητευμένο μα ακόμη ζωηρό του πνεύμα, ήταν στα μάτια του συγκεντρωμένο, στα εκφραστικά του μάτια.

* «Όχι, που να πάρει, όχι!» Ξεστομίζοντας αυτή τη φράση διαμαρτυρίας πέθανε ο Μπωντλαίρ στις 31 Αυγούστου του 1867 στο σανατόριο του δρος Ντυβάλ, στην οδό Ντομ στο Παρίσ....

18/08/2024

Εσύ, θάλασσα γυμνή,
ζεις, θάλασσα, στο κέντρο της ζωής:
όπου εσύ, εκεί το κέντρο,
η αρχή και το τέλος του παντός,
νάρκη ενεργή.
Είσαι, θάλασσα, το γυμνό,
η ομορφιά η γυμνή,
η ομορφιά η μοναδική που δεν σηκώνει
πέπλα εξωτερικά, σαν την στεριά,
που σπάει, που καταπίνει κάθε βέλο
κάνοντάς το γυμνότητα, πηγή κάθε γυμνού,
της Αφροδίτης πόδι
σε μια στιγμή ανθρώπινης επαφής,
σαν μια αισθητοποίησή σου
στην εγγύτητα του ανθρώπου.
Μέσα σου υπάρχεις, θάλασσα, στο αιώνιο κύμα σου,
μορφή και ισχύς
παντός γυμνού, μεταμόρφωση
ατέρμονη,
αιώνια του γυμνού γυμνότητα.

* Επιμέλεια Aφιερώματος – Mετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη ~.~ ΧΟΥΑΝ ΡΑΜΟΝ ΧΙΜΕΝΕΘ Π ο ι ή μ α τ α ΕΦΗΒΕΙΑ Κάποια στιγμή στο μπαλκόνι μείναμε οι δυο μας μονάχοι. Απ’ τη γλυ....

18/08/2024

Δεν ήταν αυταπάτη. Ο δεύτερος μηχανικός ερχόταν προς το μέρος μας κι από το μπράτσο του ήταν κρεμασμένη η ίδια η Θεά Άρτεμις σε πλατινέ έκδοση. Γύρισα εμβρόντητος στους άλλους, τους έδειξα αυτό που είχα δει και είπα μονάχα ένα Ααααα, λες και ανακάλυψα αυτή τη στιγμή τη βασίλισσα Βικτωρία να κάνει ξυπόλυτη σκοινάκι! Μείνανε και οι άλλοι ξεροί καθώς έβλεπαν χαμογελαστό τον Δεύτερο να πλησιάζει και τη… Θεά να τινάζει χαριτωμένα τη χαίτη της φωνάζοντας με σηκωμένο το αριστερό της χέρι:

— Εεεε καφετζήδες, εεεε κυρ Γιώργη, κυρ Λευτέρη, κυρ Παντελή, κερνάτε τα ναυτάκια μας ότι θέλουν και πληρώνω εγώ. Μ’ ακούτε; Ότι θέλουν τα ναυτάκια μας απόψε!

Όταν ακούστηκε αυτό το τελευταίο μερικά άγρια ναυτάκια τινάχτηκαν αναψοκοκκινισμένα απάνω, αλλά συγκρατήθηκαν γρήγορα από τους πιο ψύχραιμους…

— Βρε καλώς τη δεσποινίδα Νικολέττα μας, πετάχτηκε όρθιος ο παπάς την ώρα που ο καπτα-Κωσταντής ταχτοποιούσε όπως-όπως με τη σαλιωμένη παλάμη του, πέντ’ έξι τρίχες που του ’χαν απομείνει στην ερειπωμένη κεφαλή του. Για να λέω την αλήθεια, τώρα που είχαν πλησιάσει, διαπίστωσα πως η δεσποινίς Νικολέττα δεν ήταν ακόμη και τόσο… Θεά. Ήταν βέβαια όμορφη, ψηλή, με γεμάτα καπούλια και με υποψίες υπερηφάνειας στο μπούστο της, είχε όμως περάσει προ πολλού στη χορεία των αιχμαλώτων του χρόνου. Όλο της το είναι πάντως έδειχνε γυναίκα μπαρουτοκαπνισμένη, σημαδεμένη αλύπητα από τις άγριες μάχες του μισοσκόταδου ή και του τέλειου σκοταδιού. Σαρκώδη χείλη, ζωηρά πρασινογάλαζα μάτια, αυθάδικη μύτη, ήτανε μερικά από τα χαρακτηριστικά που σε έπειθαν πως ο αιχμάλωτος αυτός έπρεπε να ήταν συνεχώς πισθάγκωνα δεμένος γιατί θα μπορούσε από στιγμή σε στιγμή να γίνει άκρως επικίνδυνος. Φορούσε ένα απλό, ανοιχτό γαλάζιο φόρεμα. Τα δερμάτινα, φίνα σανδάλια έδεναν με κορδόνι μέχρι κάτω από το γόνατο και κρατούσε στον ώμο της μια φαντή, πολύχρωμη τσάντα. Με αρκετή αυταρέσκεια μας συστήθηκε.

* του ΜΑΝΩΛΗ ΜΠΟΥΖΑΚΗ Θα ’τανε τέλη του Σεπτέμβρη του ’66. Νεαρός Σημαιοφόρος τότε, υπηρετούσα στον «Πάνθηρα», ένα γηραλέο αντιτορπιλικό, ένα «θηρίο», έτσι αποκαλού....

17/08/2024

Το 1913 ο ποιητής γνωρίζει τη Ζηνοβία Καμπρουμπί-Αϋμάρ, η οποία έμελλε να γίνει γυναίκα του και ο έρωτας της ζωής του. Η προσέγγιση και κατάκτησή της υπήρξε ιδιαίτερα δύσκολη, δεδομένης της εκλεπτυσμένης της καταγωγής, της καλλιέργειας και της απαιτητικότητάς της, ωστόσο τρία χρόνια αργότερα τελέστηκε ο γάμος τους. Ο Χιμένεθ τής υποσχέθηκε την ωραιότερη ποιητική συλλογή που είχε γράψει ως τότε, την οποία όντως δημοσίευσε το 1917 με τίτλο "Ημερολόγιο ενός ποιητή προσφάτως νυμφευμένου" (Diario de poeta recién casado). Χιμένεθ και Καμπρουμπί-Αϋμάρ υπήρξαν, πέρα από σύζυγοι, και συνεργάτες, μεταφράζοντας έργα από κοινού, όπως για παράδειγμα τα είκοσι δύο έργα του Ινδού ποιητή και φιλοσόφου Ρ. Ταγκόρ.

Στο βιβλίο της "Ιστορίες γυναικών" η Ρόζα Μοντέρο αναφέρει ότι ο Χιμένεθ ως άνθρωπος ήταν υποχόνδριος, πιστεύοντας, στο αποκορύφωμα κάποτε της υποχονδρίασής του, πως διάγει τις τελευταίες στιγμές της ζωής του. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έτρωγε, δεν λουζόταν ούτε κατάστρωνε σχέδια για το μέλλον, αφού πίστευε πως είχε ήδη πεθάνει. Η Μοντέρο περιγράφει ακόμη πως διακατεχόταν από μανίες, συγκεντρώνοντας για παράδειγμα μεγάλο αριθμό εφημερίδων και αποκομμάτων, τα οποία αδυνατούσε εκ των υστέρων να πετάξει ή κλείνοντας ερμητικά τα παράθυρα καθώς δεν ανεχόταν το παραμικρό ρεύμα αέρα.

Στο βιβλίο "39 συγγραφείς και μισός" των Χεσούς Μαρτσαμάλο και Νταμιάν Φλόρες αναφέρεται ότι πάνω από όλα ο Χιμένεθ απεχθανόταν το θόρυβο. Του ήταν αδύνατο να συγκεντρωθεί, να διαβάσει ή να εργαστεί και με τον πιο ανεπαίσθητο ήχο. Οι συχνές του μετακομίσεις είχαν, σύμφωνα με τους συγγραφείς, την ίδια αιτία: είτε επειδή Κουβανές γειτόνισσες έπαιζαν δυνατά πιανόλα στο διαμέρισμά τους είτε επειδή άλλοι γείτονες μετακινούσαν διαρκώς τα έπιπλα είτε επειδή τον ενοχλούσε ο θόρυβος του διερχόμενου τραμ. Σε ένα άλλο διαμέρισμα διαμαρτυρόταν για το θόρυβο από παραπλήσιο ξυλουργείο, ενώ σε ένα από τα σανατόρια που διέμεινε παραπονιόταν για τα σμήνη σπουργιτιών που μαζεύονταν στον κήπο το δειλινό.

* «ΕΓΩ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ»Καθρέφτες και είδωλα στη ζωή και το έργο του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ Επιμέλεια αφιερώματος – Μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη Εγώ δεν είμαι εγώ.Είμαι ε...

17/08/2024

Ο χρόνος: Βρισκόμαστε στα 1939, δύο μήνες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος με τη Γερμανία. Είναι μήπως η ταινία προφητική, έστω άθελά της; Από πολλούς κριτικούς τονίστηκε η σήψη και η παρακμή της άρχουσας τάξης, αυτή που θα παραδώσει το γαλλικό έθνος με συνοπτικές διαδικασίες στα δεσμά των Ναζί. Οι τουφεκιές που πέφτουν είναι λες προάγγελοι του πολεμικού ορυμαγδού, όμως λειτουργούν και ειρωνικά: τόσο πολεμοχαρές ήθος δεν θα χρησιμεύσει σε τίποτα εναντίον της ναζιστικής πολεμικής μηχανής. Οι κρυψώνες των κουνελιών επαναλαμβάνουν τα χαρακώματα του Μεγάλου Πολέμου, και προαναγγέλλουν τα καταφύγια του επερχόμενου. Η ελαφρότητα των γαλλικών ηθών, σε αντίθεση με τον ηθικά άτεγκτο Γερμανό Σουμάχερ, στέκει ανυποψίαστη λίγο πριν ο ναζιστικός ολετήρας πιάσει δουλειά: όλα αυτά, βέβαια, είναι σχόλια που γίνονται εκ των υστέρων, αφότου συνέβη και τελείωσε ο πόλεμος, και έβαλε το αποτύπωμά του στις ψυχές και στις συνειδήσεις των ανθρώπων.

Ζαν Ρενουάρ, Ο κανόνας του παιχνιδιού, 1939 * του ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΤΣΟΓΙΑΝΝΗ Ο τόπος: Η Γαλλία, φυσικά, παρισινό μέγαρο και προγονικός πύργος στην εξοχή, με απέραντη έκταση γύρ....

16/08/2024

Πρόκειται γιά μιά σπασμένη ἀλλά ἀντιπροσωπευτική σειρά μικρόσχημων τόμων. Στόν ἕνα ἔχει ἐπικολλήσει στό ἐξώφυλλο τό προφίλ τοῦ ἥρωα. Ξεχωριστά ὁ τόμος τοῦ The Lost World καί ἄλλων μυθιστορημάτων τοῦ A. Conan Doyle. Ἐκδοτικός οἶκος: Bernanhard Tauchnitz Edition. Ἀνάμεσα στά 1891-1929 ὁ Γερμανός B. T. ἐξέδωσε στη Λειψία 10 τόμους μέ διηγήσεις: The Adventures of Sherlock Holmes, by A. Conan Doyle.

Ἦταν θερμός ἀγγλόφιλος καί τό διατυμπάνιζε. Τό ἴδιο καί οἱ περισσότεροι φίλοι του πού σχετίζονταν μέ την ἀγγλική πρεσβεία. Σ’ἕνα πάρτυ τους τά ἔξωμα, ἄλλοτε μέ ντεκολτέ στολισμένα ὁλόγυρα ὀργαντινένια τριαντάφυλλα ἄλλοτε μέ τόν ἕνα ὦμο ἐλεύθερο καί τήν πλάτη ὁλόγυμνη, ἔκαναν τίς νεαρές Ἀγγλίδες τοῦ 1950 νά φαντάζουν ἐξωπραγματικές μέσα στά μουαρέ καί τά κολλητά σατέν. Ἐκεῖνος περιφερόταν ἀνάμεσά τους καπνίζοντας τήν πιό ἀκριβή ἀπό τίς πολλές πίπες του: ἀπό κερασιά με κεχριμπαρένιο ἐπιστόμιο· στό πλάι τοῦ ἀθέατου λατρεμένου ἥρωά του, μίμος ἴσως καί τοῦ γιατροῦ Οὐῶτσον, γνήσιος Βικτωριανός…

* τῆς ΝΑΤΑΣΑΣ Γ. ΚΕΣΜΕΤΗ Πρόκειται γιά μιά σπασμένη ἀλλά ἀντιπροσωπευτική σειρά μικρόσχημων τόμων. Στόν ἕνα ἔχει ἐπικολλήσει στό ἐξώφυλλο τό προφίλ τοῦ ἥρωα. Ξ....

16/08/2024

Η περίπτωση του Μόργκαν είναι χαρακτηριστική για τον δημόσιο, ακόμα και θεσμικό, ρόλο της ποίησης στη Βρετανία. Ας σχολιάσουμε ότι τούτο το γεγονός θέτει εν αμφιβόλω τις ελληνικές, και όχι μόνο, κοινοτοπίες για την ποίηση ωσάν πράξη οπωσδήποτε αντιστασιακή αλλά και για την ποίηση ωσάν αισθητιστική απόσυρση από την πολλή συνάφεια του κόσμου. Ακόμη, ας σχολιάσουμε το ίδιο το corpus του Μόργκαν. Για πολλές δεκαετίες, ο ποιητής διέτρεχε συνεχώς ένα μεγάλο μορφικό και θεματικό κλαβιέ. Έγραψε από αυστηρά σονέτα μέχρι ελευθερωμένο στίχο και διασκεδαστικά ηχητικά στιχουργήματα μιας μορφής concrete poetry. Τα θέματά του φτάνουν από το σοβαρό και το επικό μέχρι το αστείο και το χθαμαλό. Πάντως, η ποίηση του Μόργκαν είναι συνήθως αισιόδοξη – άλλο ένα πλήγμα, αυτή τη φορά προς το στερεότυπο του σκοτεινού καλλιτέχνη.

* Εισαγωγή-Μετάφραση ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗΣ Ο Έντουιν Μόργκαν γεννήθηκε στη Γλασκώβη το 1920. Από την εφηβεία του κιόλας, δημοσίευε ποιήματα σε σχολικά περιοδικά και τελι....

15/08/2024

Ο Νοβάλις μάς αφηγείται όσα, με άλλη γλώσσα, μας αφηγήθηκε η δυτική σκέψη με τον Χέγκελ και τον Μαρξ: η διαλεκτική εξέλιξη τού εγώ που συναντά το άλλο για να το ξεπεράσει και να το ενσωματώσει μέσα του, η πορεία του υποκειμένου που μέσα από τις περιπέτειες γίνεται ακόμη πιο έντονα ο εαυτός του, πλούσιο από τις εμπειρίες και τις ετερότητες που έκανε δικές του. Στον Νοβάλις, όπως μετά από έναν αιώνα στον Μπλοχ, επιστρέφουμε στο σημείο προέλευσης, σε μια παιδική ηλικία εξαγνισμένη από τη συνείδηση του πνεύματος ή, για τον Μπλοχ, απελευθερωμένη και αυθεντική μέσω της επανάστασης.

Το πρόσωπο του ανθρώπου, όπως το πρόσωπο αυτής της παιδικής ηλικίας, είναι το πρόσωπο του αιώνια ανθρώπινου, του παντοτινού ανθρώπου. Ήδη ο Γκαίτε του δεύτερου Φάουστ βρίσκεται πέρα από αυτή την παρηγορητική καθολικότητα, γιατί στην παρωδιακή διάλυση των λογοτεχνικών μορφών προαισθάνεται το τέλος ή τη μεταμόρφωση του χιλιετούς ανθρώπινου προσώπου, την εξέλιξη μιας ανθρωπολογικής μετάλλαξης που μόνο ο Νίτσε θα διατυπώσει ανοιχτά.

* Μετάφραση: Μαρία Φραγκούλη Πού πηγαίνουμε λοιπόν, ρωτάει ο Χάινριχ φον Οφτερντίνγκεν –ήρωας του ομώνυμου μυθιστορήματος του Νοβάλις– τη μυστηριώδη γυναικεία μο...

15/08/2024

Στο Ντορσοντούρο και στην Πούντα ντελλά Ντογκάνα το Κανάλ Γκράντε διασταυρώνεται με το Κανάλ Γκιουντέτσα. Εκεί βρίσκεται η οκτάγωνη βασιλική της Αγίας Μαρίας της Υγείας (Santa Maria della Salute). Ο μεγαλοπρεπής ναός άρχισε να οικοδομείται το 1631, ευθύς μετά το τέλος της επιδημίας πανώλης του 1630, που στοίχισε τη ζωή στα 2/3 του πληθυσμού της βορείου Ιταλίας. Η βυζαντινή εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας, η «Μαύρη Μαντόνα» όπως την αποκαλούν διαφορετικά οι Ιταλοί, είναι το επίκεντρο της λατρευτικής ζωής της εκκλησίας. [...]

Μέχρι τον Αύγουστο του 1669 η εικόνα της Μεσοπαντίτισσας βρισκόταν στον Χάνδακα της Κρήτης, στον ιερό ναό του Αγίου Τίτου. Λίγο προτού η κρητική πολιτεία παραδοθεί στους Οθωμανούς μεταφέρθηκε τον Σεπτέμβριο του 1669 στη Βενετία και τοποθετήθηκε αρχικά στον Άγιο Μάρκο. Σύμφωνα με την παράδοση την φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Έφτασε στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη τον καιρό της Εικονομαχίας. Η πιο τεκμηριωμένη άποψη είναι ότι είναι έργο του 11ου ή του 12ου αιώνα. Μπροστά της οι Κρήτες ορκίστηκαν πίστη στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας το 1211, όταν ο Βονιφάτιος Μομφερατικός πούλησε μυστικά το νησί στους Βενετούς. Ονομάστηκε «Μεσοπαντίτισσα» διότι ένωσε τις δύο «μπάντες», τους βυζαντινούς Κρήτες και τους Ενετούς. Εκείνα τα χρόνια λατρευόταν στις 13 Ιανουαρίου. Τις Τρίτες περιφερόταν στα σοκάκια του Χάνδακα. Η λιτάνευσή της συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της εικοσιτετράχρονης σύρραξης των Βενετών με τους Οθωμανούς.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΗΛΑΚΟΣ

* του ΒΑΣΙΛΗ ΖΗΛΑΚΟΥ Στο Ντορσοντούρο και στην Πούντα ντελλά Ντογκάνα το Κανάλ Γκράντε διασταυρώνεται με το Κανάλ Γκιουντέτσα. Εκεί βρίσκεται η οκτάγωνη βασιλική τ...

14/08/2024

Ὑπάρχουνε κάποιες μέρες ποὺ θὰ μπορούσαμε νὰ τὶς ποῦμε «μέρες Παπαδιαμάντη», ἔτσι καθὼς ἔχουν ἁγιάσει γιὰ δεύτερη φορὰ μέσα στὸ ἔργο του. Ἀνάμεσα σ’ αὐτὲς εἶναι κι ὁ «Δεκαπενταύγουστος», τούτη ἡ ἄλλη ἡ μικρότερη Λαμπρή, ποὺ μᾶς ἔρχεται κάθε χρόνο καταμεσῆς τοῦ καλοκαιριοῦ. Ἔχει γίνει ὄχι μόνο γιορτὴ τῆς Παναγίας, μὰ καὶ γιορτὴ τοῦ Παπαδιαμάντη ἀπὸ τὴ μέρα ποὺ ὁ κὺρ Ἀλέξανδρος ρέμβασε καθισμένος νοερὰ «παρὰ τὴν ἀπορρῶγα ἀκτήν», «εἰς προαύλιον ναΐσκου τῆς Παναγίας τῆς Πρέκλας».

Ἐκεῖνο τὸν καιρὸ ὁ ποιητὴς τῆς σκιαθίτικης ζωῆς ἤτανε «ὣς πενηνταπέντε χρονῶν ἄνθρωπος», σὰν τὸν ἥρωά του, τὸ Φραγκούλη Κ. Φραγκούλα. Καὶ σὰν αὐτὸν κουρασμένος ἀπὸ τὴ ζωή, μὲ τὴν ψυχὴ γεμάτη πόνο. Ἔμενε πάντα στὴν Ἀθήνα, «στὴν πόλιν τῆς δουλοπαροικίας καὶ τῶν πλουτοκρατῶν» καὶ κάθε φορὰ ποὺ θυμοῦνταν τὸ μικρὸ νησί του ἡ καρδιά του ἔλιωνε ἀπὸ νοσταλγία καὶ πίκρα. Ἐκεῖ, στοὺς κόρφους μὲ τὴν ψιλὴ ξανθὴ ἀμμουδιά, στὶς ψαρόβαρκες, στὰ μοναχικὰ ἐκκλησάκια, στὰ κάτασπρα συμμαζωμένα χωριουδάκια, εἶχε περάσει τὰ μοναδικὰ χρόνια τῆς ζωῆς του ποὺ τά ’φερνε στὸ νοῦ του μ’ ἀγάπη. Ὅμως ἐκεῖ, στὸ φτωχικὸ πατρικὸ σπίτι περιμένανε τέσσερεις μαυροντυμένες γυναῖκες σιωπηλές.

Ἔργο τοῦ Σωτήρη Σόρογκα (λεπτομέρεια) * τοῦ ΓΙΩΡΓΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ Ἐπιλογὴ καὶ ἐπιμέλεια: Ἀγγελικὴ Καραθανάση Ὑπάρχουνε κάποιες μέρες ποὺ θὰ μπορούσαμε νὰ τὶς πο.....

13/08/2024

Βουβό λουλούδι κι όμορφο που λείπει τ’ άρωμά σου,
στα νέφελα του λογισμού κοιμήθηκες κι απόψε…
Έστρωσες στο κρεβάτι σου το δάκρυ προσκεφάλι·
και μιαν ευχή πριν κοιμηθείς ψιθύρισες στα κρίνα.

Ο πιο αληθής Πινόκιο ετούτου του θιάσου,
μιλάς στην ξύλινη καρδιά κι αυτή σου λέει «Κόψε…
Κόψε της Μοίρας το Σκοινί σ’ αυτό το καρναβάλι·
να πέσει η Λάμια να χαθεί και μισερός ξεκίνα».

* Ο ΝΟΜΙΖΩ ΚΙ Ο ΓΝΩΡΙΖΩ Ο Νομίζω κι ο Γνωρίζω πίνανε μαζί ρακές κι αρχινήσανε κουβέντες ν’ ανταλλάσσουνε κακές. Είπ’ ο πρώτος πως νομίζει, πως «νομίζει ότι γνωρίζει....

13/08/2024

Μήτε που ξέρω πόσον χρόνο έχω περάσει εδώ περιμένοντας. Κάθε λίγο βγαίνει από τις πόρτες κάποιος και φωνάζει ονόματα. «Όλα πήγαν καλά». «Ήταν δύσκολα, αλλά μην ανησυχείτε!».

Ενδιάμεσα βγαίνουν τα φορεία. Τα οδηγούν στη λεωφόρο του διαδρόμου και ύστερα παίρνουν τις εξόδους για τους θαλάμους όπου βεβαιώνεται πάνω σε χαρτιά με σφραγίδες το αμετάκλητο του θεραπευτικού τεμαχισμού. Ο χειρουργημένος δε θυμάται. Μόνο πονά. «Αλλά για λίγο», του λένε.

* ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΝΑΜΟΝΗΣ Μήτε που ξέρω πόσον χρόνο έχω περάσει εδώ περιμένοντας. Κάθε λίγο βγαίνει από τις πόρτες κάποιος και φωνάζει ονόματα. «Όλα πήγαν καλά». «Ήταν δύσκ...

12/08/2024

Γεννημένος στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944, ο Μιχάλης Γκανάς, ποιητική φωνή κορυφαία της γλώσσας μας, γιορτάζει εφέτος τα 80 του χρόνια. Μια μικρή συμβολή του ΝΠ στον εορτασμό.

«Ποίηση είναι ο λόγος που πάει να γίνει τραγούδι, έλεγε ο Παλαμάς, και το έργο του Γκανά στην ολότητά του, μελοποιημένο και "λόγιο", ελευθερόστιχο και έμμετρο, συνιστά λαμπρή απόδειξη του παλαμικού ορισμού. Αλλά και αποδεικνύει εκ του αντιθέτου ότι όπου η ποίηση τείνει να ξεκόψει από το τραγούδι, όπως το βλέπουμε να γίνεται σήμερα από αδυναμία ή ιδεασμό, κινδυνεύει να ξεπέσει στη στέγνια και τη σοβαροφάνεια.

Ο ίδιος ο Γκανάς δεν έπεσε ποτέ στην παγίδα αυτή. Όπως ποτέ του δεν πιάστηκε στο άδοξο δόκανο της εκφραστικής ακρότητας, της καινοθηρίας, του εντυπωσιασμού. Ενώ διαθέτει γλώσσα δική του απολύτως διακριτή, δεν έχασε την επαφή με την κοινή λαλιά, με την κοινή γλώσσα. Στα ποιήματά του περισώζεται ένας πανάρχαιος συμβολικός κόσμος, αυτός που γέννησε και συγκράτησε η ζωή της ελληνικής υπαίθρου. Ένας κόσμος που δεν γνώριζε ακόμη την κοφτή διάκριση μεταξύ συναισθήματος και διανοίας, φύσεως και πολιτισμού, ατόμου και συλλογικότητας, και που γι’ αυτό ήταν απαλλαγμένος και από τα δυο εκείνα άχθη που εφ’ όρου ζωής κουβαλάει στις πλάτες του ο νεωτερικός άνθρωπος: Της ουτοπίας από τη μια, και του μηδενός από την άλλη – ήτοι το βάρος του πόθου που επειδή ο κορεσμός του είναι ανέφικτος, στο τέλος γίνεται άρνηση και υπαρξιακός βραχνάς.»

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

* Γεννημένος στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944, ο Μιχάλης Γκανάς, ποιητική φωνή κορυφαία της γλώσσας μας, γιορτάζει εφέτος τα 80 του χρόνια. Μικρή συμβολή στην επέτειο, α...

11/08/2024

Τα μέτρα που καθιστούν τη ζωή των γονέων ευκολότερη και λιγότερο δαπανηρή είναι ασφαλώς σημαντικά. Αλλά μέχρι στιγμής, δεν έχουν βελτιώσει τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας των περισσότερων χωρών. Αυτό υποδηλώνει την ύπαρξη ενός άλλου, ελάχιστα συζητημένου λόγου που οι άνθρωποι δεν κάνουν παιδιά, ο οποίος, όπως έχω καταλήξει να πιστεύω, έχει πολύ μικρή σχέση με την πολιτική και έχει να κάνει με μια βαθιά αλλά μη μετρήσιμη ανθρώπινη ανάγκη.

Αυτή η ανάγκη είναι η ανάγκη για νόημα. Στην προσπάθειά τους να λύσουν τον γρίφο της γονιμότητας, διάφοροι στοχαστές έχουν αναφερθεί στις ανησυχίες των ανθρώπων για τα οικονομικά τους, την κλιματική αλλαγή, την πολιτική αστάθεια ή ακόμη και έναν επικείμενο πόλεμο. Όμως ακούγοντας προσεκτικά τι οι ίδιοι οι άνθρωποι λένε, έχω εντοπίσει ένα ευρύτερο νήμα αβεβαιότητας – ως προς την αξία της ίδιας ζωής και τον λόγο της ύπαρξης μας. Πολλοί από τη σημερινή γενιά των νέων δεν φαίνονται βέβαιοι ότι η δική τους ζωή έχει έναν σκοπό ή η ζωή της ανθρωπότητας γενικότερα, πόσο μάλλον η ζωή ενός καινούργιου παιδιού.

* Τα δεδομένα της λεγόμενης κρίσης υπογεννητικότητας είναι πολύ γνωστά: οι γεννήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες παρουσιάζουν πτωτική τάση εδώ και δύο δεκαετίες και ό....

10/08/2024

Από την μια βουβά χωριά
κι από την άλλη φλύαροι πολιτικοί.
Σπίτια κλειστά και άλλα εγκαταλειμμένα
με οπωροφόρα δέντρα,
που μαραζώνουνε τα φρούτα στα κλαδιά τους.

Όσο μια σπίθα θάνατος
μετά ζωή και πάλι η σπίθα του θανάτου.

* Το άλογο του Θανάση Λιδωρίκη Στην Εθνική Συνέλευση που έγινε στην Τροιζήνα, οι στρατιωτικοί με οχληρές τους απαιτήσεις, κερδίσανε πολλά προνόμια με ψηφίσματα. Και...

10/08/2024

Για τη Γενιά του Τριάντα και τον κύκλο του περιοδικού Νέα Γράμματα, που αποτελεί ημιεπίσημο όργανό της, ο Κωστής Παλαμάς, είναι γνωστό ότι συνιστά ένα από τα πιο υψηλά πρότυπα της ελληνικής ποιητικής παράδοσης. Γνωστές οι μελέτες του Αντρέα Καραντώνη και του Κωνσταντίνου Τσάτσου, παροιμιώδης η αφοσίωση του Γιώργου Κατσίμπαλη, του πιστότερου και αποτελεσματικότερου υποστηρικτή του παλαμικού έργου και της παλαμικής πρωτοκαθεδρίας: δική του η πρωτοβουλία της σειράς Για να γνωρίσουμε τον Παλαμά, που άρχισε το 1929, δική του πρωτοβουλία και η ίδρυση το 1961 του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά και η πρώτη έκδοση των Απάντων του. Κι αν ο Κατσίμπαλης δεν κατάφερε, παρότι αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις, να τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ ο Παλαμάς, το πρώτο ελληνικό Νόμπελ θα το κατακτούσε ένας ποιητής βγαλμένος από τα σπλάχνα της γενιάς αυτής και των Νέων Γραμμάτων, μαθητής (έστω απείθαρχος) του Παλαμά: ο Γιώργος Σεφέρης, ο ποιητής που με το ίδιο πάθος υποστήριξαν, ως ρηξικέλευθη συνέχεια της παλαμικής παράδοσης, με σύγχρονους όρους φυσικά, οι στυλοβάτες των Νέων Γραμμάτων, ο Κατσίμπαλης και ο Καραντώνης, διευθυντής του περιοδικού, που νεότατος έγραψε τα δύο πρώτα του βιβλία για τον Παλαμά και τον Σεφέρη [Εισαγωγή στο παλαμικό έργο, 1929 και Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, 1931].

* του ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ Για τη Γενιά του Τριάντα και τον κύκλο του περιοδικού Νέα Γράμματα, που αποτελεί ημιεπίσημο όργανό της, ο Κωστής Παλαμάς, είναι γνωστό ότι ....

09/08/2024

Ἡ σκληρότητα, τοὐλάχιστον στήν λογοτεχνία, εἶναι ἔνδειξη ἐκλεκτότητας. Ὅσο πιό προικισμένος εἶναι ἕνας συγγραφέας τόσο περισσότερο ἐπιφορτίζεται μέ τό ἔργο νά ἐξωθεῖ τούς χαρακτῆρες του μέχρι τήν ἀπελπισία· τους καταδιώκει, τούς τυραννᾶ, τούς στριμώχνει σέ μιά ἀδιέξοδη κατάσταση λεπτολογῶντας στήν συνέχεια τήν κάθε τους ἀγωνία. Χρειάζεται ἀγριότητα, πιό πολύ καί ἀπό σκληρότητα, γιά νά ἀνασύρει κανείς στήν ἐπιφάνεια αὐτό πού μέσα στήν ἀσημαντότητα δέν παίρνει γιατρειά, γιά νά φέρει στό φῶς καί τήν ἐλάχιστη ἀκόμα ὑποψία τρόμου πού καταλαμβάνει ἕνα συνηθισμένο ἄτομο ὅταν πλήττεται ἀπό μιά μεγάλη συμφορά. «Ξάφνου ἔνιωσε τόν γνώριμο παλιό, βουβό, διαπεραστικό πόνο, ἐπίμονο, ἀθόρυβο, σοβαρό». Ὁ Τολστόι, τόσο φειδωλός μέ τά ἐπίθετα, βρίσκει ἐδῶ ἕξι γιά νά περιγράψει μιά πραγματικά ἐπώδυνη αἴσθηση. Ἡ σάρκα εἶναι γι’ αὐτόν μιά εὔθραυστη καί συνάμα τρομακτική πραγματικότητα, ἀποτελεῖ τόν μεγάλο τροφοδότη τοῦ τρόμου.

* Επιμέλεια στήλης-Μετάφραση ΤΕΤΟΣ ΣΟΥΡΔΟΣ Ὁ Ἐμίλ Σιοράν (ρουμανιστί Τσοράν) γεννήθηκε στίς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1911 στό Ρασινάρι της Ρουμανίας. Ριζοχώρι των Καρπαθίων. Θ...

08/08/2024

Κι εσύ κορωνίτσα με το τετραδιάκι
Και τα γραμματάκια τόσα δα
–Χρωμάτισέ τα–
Σου υποδείχνουνε στα σκίτσα.
Σέρνεις βιαστικά
χρωματιστά μολύβια στο χαρτί
Πολεμάς να μάθεις να τα κρατάς∙
Τα δάχτυλά σου
Μικρά κομματάκια σάρκας εύπλαστης
Σαν και σένα
Κι αν πηδάς ανάποδα
Και στήνεις πόδια στον αέρα
Λαχτάρα ζωής σε ωθεί

Κάθισμα δεν σε χωρεί
Κι οι βλεφαρίδες σου
Φύλακες άγρυπνοι
Μην ξεστρατίσει η ματιά σου.

* Η άγνωστη των ανθρώπων βιοτή Μέρες, νύχτες μήνες που διαρκούν δεν παρουσιάζεται μπροστά σου η μαγική λέξη, ο ήχος και το χρώμα, ο ουρανός. Ειδάλλως, πως θα γράψεις; Τ...

08/08/2024

Κάποιες μορφές ματαιότητας γειτνιάζουν με τον ηρωισμό. Γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο ότι πριν από τη μάχη των Θερμοπυλών ένας έφιππος ανιχνευτής που στάλθηκε από τον Ξέρξη προς αναγνώριση, για να κατασκοπεύσει το στρατόπεδο των Ελλήνων, είδε κατάπληκτος πως οι Σπαρτιάτες χτένιζαν αφοσιωμένοι, με ιδιαίτερη φροντίδα, τα μακριά μαλλιά τους πριν να πάνε προς τη σφαγή. Ήταν σίγουροι για το τέλος που θα είχαν, τόσο μεγάλη ήταν η δυσαναλογία των δυνάμεων: άλλωστε ο ίδιος ο βασιλιάς τους, ο Λεωνίδας, είχε προαναγγείλει πως εκείνο το βράδυ «θα δειπνούσαν στον Άδη».

Το επεισόδιο με έκανε πάντοτε να σκέφτομαι εκείνες τις κυρίες του γαλλικού 18ου αιώνα, που ήταν ικανές, όπως αφηγούνται οι Γκονκούρ, να σηκώνονται με το ζόρι από το κρεβάτι του ψυχορραγήματος και να καλλωπίζονται για τελευταία φορά, ώστε να «μην προκαλέσουν απέχθεια στον θάνατο».

* του ΜΑΡΙΟ ΑΝΤΡΕΑ ΡΙΓΚΟΝΙ Κάποιες μορφές ματαιότητας γειτνιάζουν με τον ηρωισμό. Γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο ότι πριν από τη μάχη των Θερμοπυλών ένας έφιππος ανιχν....

07/08/2024

Εκείνα τα χρόνια – δεκαετίες ογδόντα και ενενήντα – ήταν ήδη εμφανή τα συμπτώματα του νεοπλουτισμού και της μίμησης: ο ένας μετά τον άλλο σε όλη την έκταση του νησιού πουλούσαν χωράφια και εγκατέλειπαν τη γεωργία και την κτηνοτροφία για να γίνουν ξενοδόχοι, εστιάτορες και κάθε λογής επιχειρηματίες στο τουριστικό κύκλωμα. Στα μέσα της δεκαετίας του ογδόντα, στην ευρύτερη περιοχή του χωριού στο οποίο μεγάλωσα υπήρχαν δυο ξενοδοχεία σε ένα μήκος ακτών είκοσι χιλιομέτρων. Τώρα δεν υπάρχει ούτε χιλιόμετρο άδειο από τουριστικές κατασκευές: ένα τείχος υψώνεται στα όρια στεριάς και θάλασσας και προκαλεί αμηχανία στο βλέμμα που νοσταλγεί την απλότητα και την ομορφιά της φύσης. Με βάση τα επίσημα στοιχεία στο Ρόδο λειτουργούν 550 ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών και μαζί με τις μισθώσεις τύπου airbnb οι προσφερόμενες κλίνες ξεπερνούν τις 200.000. Σημειωτέον: με βάση την τελευταία απογραφή ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού είναι 125.000. Με βάση του αριθμούς είναι προφανές ότι το νησί ζει από τον τουρισμό και για τον τουρισμό – μια οικονομική μονοκαλλιέργεια που αν για οποιοδήποτε λόγο καταρρεύσει, θα καταρρεύσουν τα πάντα.

Τοίχος στη Νέα Χώρα Χανίων, φωτογραφία ΒΓ, 2.8.24. * του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΑΡΑΣΛΙΑ Θυμάμαι με νοσταλγία τη Ρόδο της δεκαετίας του ογδόντα, όταν ξεκίνησα να δουλεύω σε ξενοδοχεία ...

06/08/2024

Νάρκες. Σύρματα. Περιπολίες. Σκοπιές.
Κι όμως θά ’ρθει η νύχτα που θα κάψουν
των νομάδων οι μυριόγλωσσες φωτιές
την καρδιά της πολιτείας. Θα πάψουν

να φοβούνται οι κουρελήδες τη στολή
και θα γονατίσουν οι ανδριάντες.
Μια απροσκάλεστη, σάν κλέφτρα, ανατολή
θα ξηλώσει τ’ άστρα απ’ τις γιρλάντες.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΚΡΙΔΗΣ

* Nord Stream I/II Βάλαν μές στο πέλαγο μπουγάδα για να πλύνουν κώλους και βρακιά, κι αγκαλιάζει τώρα η σαπουνάδα, μυριοπλόκαμη, κάθε στεριά. Σκάν η μιά μετά απ’ την άλλη οι ....

06/08/2024

Tο μελοδραματικό στοιχείο, ένα στοιχείο με εδραία ανθρωπολογική συναισθηματική βάση, εντοπίζεται και στα πλέον απροσδόκητα μέρη: ο Ζεράρ Ζενέτ λέει κάπου ότι το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προυστ έχει υπολογίσιμα μελοδραματικά στοιχεία με τις μοιραίες συμπτώσεις τους, τις εις εναντίον μεταβολές του, με τις ριζικές μεταμορφώσεις που προκαλεί ο χρόνος στους ήρωες, τις κάποτε αδιανόητες για τον αφηγητή, ενώ ο Γιώργος Χειμωνάς, μεταφράζοντας αρχαίες τραγωδίες, δεν δίσταζε να χαρακτηρίσει κάποιες από αυτές «μελοδραματάκια».

* του ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΤΣΟΓΙΑΝΝΗ Το μελόδραμα είναι μια λέξη που έχει ενταχθεί προ πολλού στην κοινή γλώσσα. Δεν θα είχαμε μια πλήρη και ξεκάθαρη εικόνα για το είδος αν παρα....

05/08/2024

Ο Γεράσιμος Σπαταλάς κατείχε από το 1917 μαζί με τον αδερφό του Γιάννη στη συμβολή της οδού Ακαδημίας και Ασκληπιού –η οποία τότε ονομαζόταν οδός Πινακωτών–, δίπλα στο σπίτι του Κωστή Παλαμά το ημιυπόγειο λογοτεχνικό καφενείο «Ο Μαύρος Γάτος», όνομα μιμούμενο αυτό του καφέ “Chat Noir” στη Μονμάρτη, το οποίο αποτελούσε στέκι για τους Γάλλους διανοούμενους, αλλά και του ομώνυμου κερκυραϊκού καφενείου που είχε ανοίξει στην περιοχή του λιμανιού της Κέρκυρας το 1862.

Λέγεται μάλιστα για τον Κωστή Παλαμά ότι κάποτε, καθώς μπήκε στον «Μαύρο γάτο», ο Γιάννης Σπαταλάς, που είχε ενημερωθεί από τον αδελφό του για το τεράστιο ηθικό κύρος του, τον επευφήμησε φωνάζοντας «έναν καφέ περιποιημένο στον κο Παλαμά», αλλά καθώς δεν άρεσαν στον ποιητή αυτού του είδους οι αβρότητες, θύμωσε και έκτοτε δεν ξανακατέβηκε τα σκαλιά του καφενείου.

Στην ελληνική του εκδοχή, ο χώρος αποτελούσε επίσης στέκι λογοτεχνών και λογίων. Θεοτόκης, Καρυωτάκης, Τέλλος Άγρας, ο φέρελπις ποιητής Κωστής Βελμύρας, φορώντας μια χαρακτηριστική φλοτάν γραβάτα, οι πατέρας και γιός Ταγκόπουλος που εξέδιδαν το περίφημο περιοδικό Ο Νουμάς, Κωστής Παλαμάς, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Βουτυράς, ο αγαπητός Φώτος Γιοφύλλης, ο Κλέων Παράσχος, ο Πορφύρας, Σικελιανός, Παρορίτης, ο ιστορικός της λογοτεχνίας, ποιητής και πρωτοπόρος του δημοτικιστικού κινήματος Ηλίας Βουτιερίδης, οι Σκίπης, Μαρίνος Σιγούρος, Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, είναι μερικοί από τους θαμώνες του ιστορικού καφενείου. Μάλιστα ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος το αποτύπωσε και στο βιβλίο του Αστροφεγγιά«:

«ήταν ένα δρομάκι προς λογής-λογής παραδείσους αυτό το στενόμακρο καφενεδάκι, μια γόνιμη γης σπαρμένη όνειρα και πόθους, ανθισμένη από φλογάτα και θεόφτωχα νιάτα».

* της ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ Του κάκου σχήμα στο νερό θα προσπαθείς να δώσεις Άλλο απ’ τ’ αγγειό που θα το κλειεί, ξένη δανείζεται μορφή. Μάταια την πέτρα θα χτυπάς σ...

Address

Π. Π. Γερμανού 2
Khalándri
15233

Website

http://www.neoplanodion.gr/

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Νέο Πλανόδιον posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to Νέο Πλανόδιον:

Shortcuts

Our Story

ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ Ιδέες. Κριτική. Λογοτεχνία. Η δίνη στην οποία έχει περιέλθει η χώρα πλήττει από καιρό και τον πολιτισμό της. Ιδίως στα αναγνωστικά μας πράγματα, βρισκόμαστε σε σημείο καμπής. Κρατικοί θεσμοί λαθροβιούν ή και κλείνουν· βιβλιοπώλες και εκδότες αναδιπλώνονται· ο ημερήσιος τύπος και τα ένθετά του διαρκώς συρρικνώνονται, μακρόβια περιοδικά διακόπτουν την κυκλοφορία τους, νέα δοκιμάζουν τα πρώτα τους βήματα σ' ένα τοπίο θολό. Έντονες είναι οι διεργασίες στα διαδικτυακά μέσα και έντυπα. Στην ίδια τη λογοτεχνία τα μηνύματα είναι αντιφατικά. Αν ο πληθωρισμός του μυθιστορήματος δείχνει κάπως να ανακόπηκε, η εκδοτική φυσαλίδα της ποίησης εξακολουθεί να μεγεθύνεται. Θεματικά, τεχνοτροπικά, η αμηχανία εμπρός στις νέες συνθήκες είναι παραπάνω από πρόδηλη. Μετά δεκαετίες απαξίωσης, δυσφήμησης μάλιστα κάθε έννοιας κριτηρίου, τα όρια λογοτεχνίας και παραλογοτεχνίας είναι ρευστά όσο ποτέ. Το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ και οι συντελεστές του ξεκινάμε από μια βασική διαπίστωση. Η ελληνική παθογένεια δεν ανατρέχει μόνο στη σφαίρα της πολιτικής και της οικονομίας. Η τυραννία του μέσου όρου, η ευνοιοκρατία, η απάλειψη κάθε μορφής αξιολόγησης και ελέγχου είναι φαινόμενα που εντοπίζονται εξίσου στα γράμματα, στις τέχνες, στον χώρο των ιδεών. Το ίδιο ισχύει για στάσεις εκ πρώτης όψεως αντιφατικές όπως ο ξενόζηλος μιμητισμός και η επαρχιώτικη αυταρέσκεια. Πεποίθησή μας είναι ότι η σχετικοκρατία, το anything goes, τα στρογγυλά λόγια δεν οδηγούν πουθενά. Όπως δεν οδηγούν πουθενά οι κληρονομημένες βεβαιότητες, ο περιδεής σεβασμός, η υποκατάσταση της κριτικογραφίας από ένα χλιαρό ζαργκόν προσόμοιο με δελτίο τύπου ή πληρωμένη καταχώριση. Λέξη της εποχής μας, η "κρίση" ας θυμηθούμε ότι σημαίνει πρωτίστως "διάκριση". Κι αυτή βασίζεται εξίσου στη θερμή παραδοχή και στην ψύχραιμη απόρριψη, στην τολμηρή συνηγορία αλλά και στη ζυγισμένη πολεμική. Απέναντι στην περιόδο εκείνη της πρόσφατης ιστορίας μας που έχει το ξεκίνημά της στη Μεταπολίτευση και εκπνέει άδοξα στις μέρες μας, στεκόμαστε κριτικά. Ωστόσο τιμούμε τις αντίδρομες δυνάμεις που γέννησε. Για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), το περιοδικό "Πλανόδιον" υπήρξε μια τέτοια αντίδρομη δύναμη. Υπό τη διεύθυνση του ιδρυτή του Γιάννη Πατίλη επέμεινε στην αδέσμευτη σκέψη, έδωσε βήμα σε καινούργιες φωνές, εμβάθυνε σε αλλόγλωσσες λογοτεχνικές παραδόσεις, χωρίς να χάσει από το βλέμμα του την ελληνική. Με τη δεύτερη λέξη του τίτλου του, το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ ανατρέχει συνειδητά σ' αυτή την κληροδοσία. Με την πρώτη λέξη τονίζει την ανάγκη της καινούργιας αφετηρίας, το ζητούμενο της νέας διαδρομής. Στη χαρτώα του μορφή το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ θα κυκλοφορεί ανά εξάμηνο. Διαρκής προβλέπεται και η ηλεκτρονική του παρουσία. Τη διεύθυνση του περιοδικού έχει ο Κώστας Κουτσουρέλης, την αρχισυνταξία ασκεί ο Θανάσης Γαλανάκης.