18/10/2024
უცხოპლანეტელი, ჭადრაკის უკანასკნელი რომანტიკოსი - ასე მოიხსენიებენ პლანეტის მერვე ჩემპიონ მიხაილ ტალს.
იგი 1936 წლის 9 ნოემბერს რიგაში დაიბადა და მსოფლიოს უძლიერესი მოჭადრაკე 1960 წელს გახდა. ტიტული მხოლოდ ერთი წელი შეინარჩუნა, მაგრამ მიუხედავად ამ მცირე დროისა, ჭადრაკში მაინც საერთო კერპად დარჩა.
ფენომენალური ნიჭი, გამოანგარიშების საოცარი სისწრაფე, ინტუიცია და იმპროვიზაციის უნარი ტალს უძლიერესი დიდოსტატების დამარცხებაში ეხმარებოდა. არავითარი წესი და თეორია, ტალი მხოლოდ საკუთარი აზროვნებით მოქმედებდა. „არ შეიძლება, მაგრამ თუ ძალიან მინდა შეიძლება!“ - ასეთი იყო მერვე ჩემპიონის პოზიცია.
50-იანი წლების ბოლოს მწვრთნელები მოსწავლეებს მიხაილ ბოტვინიკის პოზიციური თამაშების მკაცრ წესებს ასწავლიდნენ. ტალიმ ყურად არ იღო მათი რჩევები, ჭადრაკის გენიოსებს თავისი ტაკტიკით სულ შავი დღე აყარა და მსოფლიო აალაპარაკა. ეს იყო რევოლუცია. ტალი მძიმე მომენტებში არც ისე ხშირად იყენებდა რჩეულთა მითითებებს და თავისი ჭკუით აგრძელებდა თამაშს, რაც ხშირ შემთხვევაში წარმატებით მთავრდებოდა. ეს იყო მისი ფანდი, რითაც ატყუებდა მოწინააღმდეგეებს.
„ტალის მეტოქეებს სულ მოსაგები პოზიცია ჰქონდათ... თუმც მხოლოდ პარტიის გარჩევისას“ - იხსენებენ დიდოსტატები. ცხოვრებაში ტალი რბილი, დელიკატური და ზრდილობიანი ადამიანი იყო, აი დაფასთან კი ნამდვილ მხეცად გადაიქცეოდა. ყველა წესს არღვევდა, აკეთებდა შეწირვებს მარჯვნიდან, მარცხნიდან, მოწინააღმდეგეს თავგზას აუბნევდა და ბოლოს შუაზე გახლეჩდა. ცხოვრებაშიც ნაკლებად ჯდებოდა ჩარჩოებში, თამაშობდა, ქალებში ერთობოდა, სვავდა, ეწოდა და დროს ატარებდა.
ყველას გული სწყდება, რომ ასეთი გენიოსი, მსოფლიოს ჩემპიონი მხოლოდ ერთი წელი იყო. 1960 წელს მოსკოვში ტალმა ბოტვინიკს 12,5:8,5 მოუგო და ტიტული აართვა. მომდევნო წელს კი მას ჯანმრთელობა გაუუარესდა, სუსტად იყო და მატჩ-რევანშში 8:13 დამარცხდა. მომდევნო წლებში ავადმყოფი ტალი კვლავაც უჯდა დაფას და ჯანმრთელ მეტოქეებს სულ ბდღვირი ადინა, თუმც ავადმყოფობამ მაინც თავისი გაიტანა და მსოფლიოს ჩემპიონიც თანდათან დასუსტდა.
ავადმყოფობის მიუხედავად, ტალი ცხოვრებას არ გაექცა, მაინც აგრძელებდა თამაშს და ცდილობდა, ხალხში ყოფილიყო. მას იმდენად უყვარდა ჭადრაკი, რომ სიკვდილის პირას მისულიც არ თმობდა. სიკვდილამდე ერთი თვით ადრე მძიმე ავადმყოფი კლინიკიდან გაიპარა და ჟურნალისტთა სახლში ბლიცტურნირზე გამოვიდა. სამწუხაროდ თავისი ჩვეული თამაში ვეღარ აჩვენა.
გენიალური მოჭადრაკე 1992 წლის 28 ივნისს მოსკოვში გარდაიცვალა.
სერიოზული დებიუტები ტალს არ დაუტოვებია, იგი ყოველთვის პრაქტიკის ადამიანი იყო და თეორიებს დიდად არ დაგიდევდათ. სამაგიეროდ მან მრავალი კომბინაცია შემოგვინახა და ამით ჭადრაკში თავისი ფურცელი ჩაწერა.
