31/10/2022
Danas je Sveti Apostol i Jevanđelist Luka, srećna slava svima koji slave ovog Hristovog učenika a neka je srećan praznik svekolikom čovečanstvu. Ono što je interesantno za današnji dan, predstavićemo u redovima koji slede. Na fotografiji je predstavljena Čudotvorna ikona BOGORODICE FILERIMSKE koju je uradio, po blagoslovu Presvete Bogorodice polovinom I veka Sveti Apostol i Jevanđelist Luka. Smatra se da ikona predstavlja verodostojni izgled Bogorodičinog lika. Tokom prvog veka Sveti Luka je ovu ikonu odneo u pustinju gde su obitavali u molitvi NAZOREJI-prvi monasi. Ona je tada, među prvim monasima, dobila ime FILERIMOSA-pustinjoljubna. Nakon toga je Sveti Luka ovu svetinju preneo u svoj zavičaj, Antiohiju. Ne postoje pouzdani podaci kada je prenete u Jerusalim ali se smatra da se to dogodilo tokom četvrtog veka. Žena Cara Istočnog Romejskog Carstva, Teodosija II, Evdokija je relikviju 430. godine iz Jerusalima prenela u Konstantinopolj. Dalja sudbina ovog svetog ostvarenja rukovodila se političkim zbivanjima i previranjima, tako je došla i 1204. godina. Te godine su Krstaši, koji su tobož, vere radi krenuli u svoj pohod, prilikom izlaska iz Konstantinopolja opljačkali šta su mogli poneti, tako su ''prisvojili'' i ovu Čudotvornu ikonu Majke Božije. Završila je u rukama monaško-viteškog reda Jovanovaca, poznatijih još i pod imenom bolničari. U rukama vitezova Jovanovaca ova svetinja je ubrzo preneta u Svetu Zemlju. Istorijske činjenice i relevantni podaci pokazuju da su pripadnici ovog Reda potisnuti od muslimana i morali su napustiti tlo Svete Zemlje. Zajedno sa svim relikvijama i svetinjama povukli su se na ostrvo Kipar gde su boravili skoro dve decenije, tačnije devetnaest godina, od 1291. do 1310. godine. Toliko godina je i ikona Bogorodice Filerimske prebivala na Kipru. Godine 1310., Jovanovci napuštaju Kipar i sele se na Rodos, ostrvo na kojem su sagradili svoja utvrđenja, rezidencije i ostale neophodne objekte za svakodnevnu egzistenciju. Svetinju su pohranili u velelepnom hramu posvećenom Majci Božijoj koji je bio drevno Pravoslavno svetilište zvanom FILERIMOS koji se nalazio u blizini grada. Na Rodosu je Ikona spojena sa desnom rukom Svetog Jovana Krstitelja. Bilo je to 1484. godine, tada su se prvi put našli na jednom mestu prikaz identičnog lika Božije Majke i desna ruka Onoga koji je krstio Gospoda i položio upravo tu desnicu na njegovu glavu. Ruku Svetog Jovana Preteče Jovanovci su dobili kao poklon od Osmanskog sultana Bajazita II, sina Mehmeda Osvajača. Ono što je dalje važno za celu ovu priču jeste da su Jovanovci, Ikonu, Ruku Jovana Krstitelja spojili sa delom Časnog Krsta. Predpostavlja se da su deo Časnog Krsta pripadnici ovog monaško-viteškog reda dobili na poklon od Francuskog kralja Luja XII, praunuka kralja Šarla Mudrog, obzirom da je ovaj vladar držao vlast u Francuskoj u periodu od 1462. do 1515. godine jasno je da im je ovu svetinju darovao ili u drugoj polovini petnaestog ili na samom početku šesnaestog veka. Tadašnja Hrišćanska Evropa je u mnogome muku mučila sa Osmanlijama koji su odavno pretendovali na širenje svoga Carstva i Islamske vere. Tako se na meti našlo i ostrvo Rodos kojeg su padišahove strele zasipale 1480. godine i 1522.-1523. godine sve Tri svetinje su sa brda Filerimosa prenete u grad i tu su ostale sve dok monasi-ratnici nisu napustili ovo ostrvo. Oni su 1523. godine krenuli put Apeninskog poluostrva, gde su , u Italiji ove Svetinje bile do 1527. godine. Nakon Italije, preko Francuske ove Svetinje su prenete ostrvo Maltu, tačnije u mesto Birgu gde su prebivale u hramu Sv. Lavrentija sve do 1571. godine nakon čega su prenete u grad Valetu gde su prebivale u hram Sv. Marije Pobediteljke i u Katedrali Svetog Jovana Krstitelja. Vremenom Vitezovi Jovanovic stvaraju na Malti moćno uporište po kojem će ostati poznati kao ''malteški vitezovi'', ovaj sinonim je ustaljen i danas uz ime Jovanovaca. Oni su na Malti 1573. godine sagradili velelepni katedralni hram u slavu Svetog Jovana Krstitelja u kojem su pohranjene sve tri relikvije. Opet su političko-vojna previranja određivala put ove tri velike Svetinje. Krajem osamnaestog veka na svetsku političku scenu stupa ambiciozni francuz italijanskog porekla Napoleon Bonaparta koji je sanjao o univerzalnom carstvu pod njegovim okriljem. Da ne bi ni jedna od ove tri relikvije nemerljivog značaja za čovečanstvo pale u ruke osvajaču, a usled male snage da ostrvo Maltu odbrani od napada Francuza, Veliki Majstor Reda Malteških vitezova Ferdinand fon-Gompeš je sa ove tri svetinje napustio ostrvo. Imajući u vidu snagu Pravoslavne Rusije koja je predstavljala bedem odbrane Pravoslavlja i Hrišćanstva uopšte Veliki Majstor je 3. avgusta 1799. godine sve tri relikvije predao Ruskom Caru Pavlu I Petroviču Romanovu, sinu i nasledniku moćne Katarine II. Prilikom primopredaje ovih Svetinja Vitezovi su Pavlu predali gramatu o prenosu dužnosti Velikog Majstora sa Ferdinanda fon-Gompeša na Cara lično. Tako je kuća Romanov postala protektor Jovanovaca i sve tri svetinje koje su oni do tada posedovali. U Rusiji su Svetinje prvobitno bile pohranjene u carskom dvorcu Gatčinu. Blagodareći Gospodu što je baš njega zadužio da brine o ovim Svetinjama Car Pavle je naredio da se one okuju suvim zlatom i ukrase brilijantima, safirima i rubinima. Velike svetinje su iz Gatčina prenešene u crkvu Zimskog dvorca dok se u Gatčinu nije završio saborni hram Svetog Apostola Pavla gde su svetinje ponovo vraćene. Naređenjem sina cara Pavla, Nikolaja I koji je nasledio i dostojanstvo Velikog Majstora Vitezova Malte Svetinje bi obitavale u Pavlovskom Saboru četrdeset dana radi poklonjena vernog naroda a zatim bi ponovo vraćane u crkvu Zimskog dvorca. Ovaj običaj se održao sve do propasti Carstva i propasti Rusije raljama boljševizma. Strašni period Oktobarske revolucije donosio je neka nova vremena, bezbožnička koja nisu poznavale strah od Božije pravde i želju sa Njegovom milošću. U te strašne dane Svetinje su iz Zimskog dvorca prenesene u Gatčino gde su ostale sve do nedelje, 13. oktobra 1920. godine. Taj dan ih je nastojitelj sabornog hrama Svetog Apostola Pavla imenom Jovan Bogojavljenski pri prisustvu jednog visokorangiranog pripadnika plemstva i jednog visokog oficira beloarmejca preuzeo i odneo u Estoniju. Kada su Relikvije prenete u grad Talin donešena je odluka da se predaju jedinom zakonskom pripadniku Dinastije Romanov koji je preživeo boljševički pomor-carici udovici Mariji Fjodorovnoj, majci Cara mučenika Nikolaja drugog. Ona je u gradu Kopenhagenu preuzela relikvije i pohranila ih u ruskoj crkvi Svetog Aleksandra Nevskog u prestonom gradu njene rodne Danske. Poslije upokojenja Carice Marije Fjodorovne 13. oktobra 1928. godine relikvije su još neko vreme bile u Danskoj, međutim Ikona je preneta u r***i saborni hram u Nemački grad Berlin. Dalja sudbina će ove svetinje dovesti na naše tlo, u dom Karađorđevića, čiji će muški članovi/vladari dinastije postati Velikim Majstorima viteza Malte. U znak zahvalnosti Srpskom narodu koji je u svoju zemlju primio mnoštvo r***ih izbeglica koje su se sklanjale pret crvenim terorom boljševika sve tri Svetinje su predate kralju Aleksandru Karađorđeviću. Kralju je Ruku Svetog Jovana i deo Časnog Krsta poklonio Mitropolit Ruske Zagranične Crkve Antonije Hrapovicki dok mu je Ikonu poklonio episkop berlinski Tihon. Nakon uzdizanja nacističke nemani koja je svoje krvave ralje spustila i na našu zemlju, sin prvenac i naslednik Aleksandra I Ujedintelja, Petar II je sve tri Svetinje iz Belog Dvora sa Dedinja preneo u manastir Ostrog, misleći da će tu biti bezbedne u tajnosti. Međutim, novookomponovane vlasti na prostoru Jugoslavije su prilikom jednog policijskog upada na Ostrog 1952. godine uhapšen je nastojatelj Ostroške svetinje arhimandrit Leontije Mitrović a tražeći skrivene dragocenosti Petra II nađene su i Svetinje koje su prenete u Titograd i čuvane u sefovima milicijskih organa. Nakon izvesnog vremena sve tri svetinje su predate Verskoj Komisiji SR Crne Gore. Dvadesetog januara 1978. godine Ruka Jovana Preteče i deo Časnog Krsta vraćeni su Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i skenderijskoj dok je Ikona od strane Komisije predata Narodnom muzeju na Cetinju gde se i danas nalazi. Od dana uzurpiranja Svetinja od strane svetovnih vlasti sa Ikone su ukradena dva draga kamena neprocenjive vrednosti, rubin u oreolu Bogomajke i safir velikih dimenzija iz centra ogrlice. Nakon dugih obećanja raznih svetovnih vlasti da će Ikona biti vraćena Mitropoliji i nakon dodele sredstava Vlade Cetinjskom manastiru u cilju adaptacije kapele u kojoj bi bile pohranjene sve tri Svetinje Ikona je i dalje u Narodnom muzeju Crne Gore. Verovatno zanimljiva priča, ispričana na dan Svetog Luke govori o putešestviju tri lična pečata Gospodnja , identičnom prikazu Njegove majke, Ruke kojom je kršten i delu Časnog Krsta pod čijim znakom je primio grehe čovečanstva na sebe. Igrom slučaja Svetinje su danas na našim prostorima, voljom Božijom, dokazuju da smo ipak dostojni Njihovog prisustva. Nadajmo se da ćemo znati sačuvati ova živa svedočenja prisustva Boga Živoga među nama. Neka je sa srećom Sveti Luka!!!
