03/10/2024
🇦🇲ԲԱՐԻ ԼՈՒՅՍ, ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ
բարի ու արդյունավետ օր եմ մաղթում բոլորիս։
Թվում է՝ հարցիս պատասխանը ստացա, թե ինչո՞ւ Փաշինյանը Մակրոնին չի հանդիպել ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում։ Թերևս նշեմ, որ դժվար, թե Փաշինյանի դիվանագիտական հանճարի շնորհիվ։
🔷Փաշինյանը հոկտեմբերի 3-5-ն աշխատանքային այցով մեկնել է Ֆրանսիա։ Այցի շրջանակում ՀՀ վարչապետը հանդիպումներ է ունենալու Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և վարչապետ Միշել Բարնիեի հետ: Նիկոլ Փաշինյանը կմասնակցի նաև Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության հերթական գագաթնաժողովին:
Մինչև Փաշինյանի Փարիզ մեկնելը Երևանում էր Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը։ Բազմաթիվ դրական ուղերձներ հնչեցին ու հարց էր շարունակում մնալ, թե ինչո՞ւ Մակրոնը սեպտեմբերին չեկավ Հայաստան։ Հայաստան չգալու պատճառների մասին ստույգ տեղեկություններ չունեմ, մինչդեռ արդեն հստակ է, որ նույն հանդիպման համար Փաշինյանին են կանչել Փարիզ։ Փոխվել է վայրը, բայց ոչ նպատակը։ Արդյո՞ք այս՝ Փաշինյանի այցը Փարիզ կազմակերպելու համար էր Հայաստան ժամանել Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարը։ Թերևս չեմ կարող նաև պնդել, թե ի՞նչ երանգներով է անցնելու Փաշինյան-Մակրոն հանդիպումը։ Բայց նման այցի կազմակերպումն ինքնին ունի ուղերձ։ Փաշինյանը Պուտինի հրավերով չի մեկնում Մոսկվա՝ հանդիպելու ՌԴ նախագահին երկկողմ ձևաչափով, բայց ընդունում է Մակրոնի հրավերը։ Կարիք կա հստակեցնելու, թե ինչո՞ւ է Հայաստանը այսքան հետաքրքիր Ֆրանսիայի համար։
Նախ, Մերձավոր Արևելքում զարգացումները կապված չեն բացառապես տեղում ապրողների հետ, միամտություն է կարծել, թե գերտերությունները այստեղ անելիք չունեն։ Տարածաշրջանում անտեսանելի գործում են Մեծ Բրիտանիան, Չինաստանը, անգամ Հնդկաստանն ու բազմաթիվ այլ՝ թվում է, թե խաղաղ երկրներ։ Սակայն էներգետիկ ռեսուրսներն ու լոգիստիկ հանգույցները որոշելու են շատերի ճակատագիրը։ Եվ համեմատ փոքր մտածող պետությունների, մեծերը իրենց համար երաշխիքներ են ստեղծում։ Նույնն անում է նաև Ֆրանսիան։ Փարիզը, իբրև իր նախկին գաղութ, ժամանակին կարող էր հենվել Լիբանանի վրա, սակայն Լիբանան պետությունը ոչ միայն հիմա պատերազմի մեջ է, այլ որպես պետություն՝ խարխլված։ Եվ եթե կորցրել ես մեկ հենարան, պիտի գտնես մեկ այլ հենարան՝ դուրս չմնալու տարածաշրջանային զարգացումներից առհասարակ։
Անժխտելի է նաև այն փաստը, որ Փարիզի համար կարևոր ուղղություն է Իրանը։ Եթե ամեն ինչ կարգավորվի Իրանի և Արևմուտքի միջև՝ հարց է կանգնելու, թե ո՞վ է առաջինը մտնելու իրանական նավթագազային ոլորտ ու սկսելու ակտիվ ներդրումներ անել, օգուտ քաղել։ Ֆրանսիան այդ մասով արդեն հերթ է կանգնել։ Կասեք ինչպե՞ս։ Որովհետև Մակրոնը եզակի մեկն էր աշխարհի ժողովրդավարական լիդերներից, որ ՄԱԿ-ում հանդիպեց Փեզեշքիանին։ Եվ ուրեմն, Փարիզը իրանական էներգակիրների առքուվաճառքի հարցում կանգնած է առաջին շարքում, եթե ոչ առաջինն է առհասարակ։
Իսկ քանի որ Իրանն էլ իր հերթին խրված է մերձավորարևելյան հակամարտությունների մեջ, ունի սահման մրցակից Թուրքիայի, ոչ բարեկամական տրամադրված Ադրբեջանի հետ հյուսիսում, և միակ երկիրը, որը խնդիր չունի խոչընդոտել իրանական էներգակիրների ելքը դեպի Եվրոպա՝ Հայաստանն է մնում, ապա Ֆրանսիան կատարում է ռացիոնալ ընտրություն․ կանգնում է Հայաստանում։
Ասացեք խնդրեմ, ո՞ր դեպքում են գերտերությունները զինում ավելի փոքր պետություններին, երբ ասենք՝ խղճո՞ւմ են։ Բնավ։ Նրանք զինում են իրենցից հեռու փոքր պետությունները, քանի որ շրջակայքում լուծելու խնդիր ունեն, ներկայություն ապահովելու խնդիր ունեն։
Հայաստանին հրետանի ուղարկելով, ռազմական ոլորտում բարեփոխումներ նախաձեռնելով, Հայաստանին քաղաքական ու դիվանագիտական օգնություն ցույց տալու Ֆրանսիայի առիթը Իրանն է կամ Իրանից սպասվող օգուտները, որոնց «խողովակը» դառնալու է Հայաստանը։
Դրան խոչընդոտողն էլ Թուրքիան ու Ադրբեջանն են, քանի որ իրենք ունեն այդ խողովակը դառնալու կարիք, սակայն արդեն Կենտրոնական Ասիայից՝ Եվրոպա։ Էս՝ Մեղրու խաչմերուկում էլ իրար է բախվում թյուրքալեզուներին ու մյուս կողմից՝ Ֆրանսիայի ու Իրանի տնտեսական ու էներգետիկ շահերը։ ՌԴ-ն, իհարկե, ֆրանս-իրանական սխեմայի մեջ տեղավորվել չի ցանկանում, քանի որ ի՛նքն ունի գազն ու նավթը այլոց վաճառելու խնդիր։ Իսկ համագործակցելով թյուրքալեզուների հետ՝ Պուտինը խոշոր հաշվով ընտրում է նրանց սխեմայում տեղավորվելու հնարավորությունը։ Ադրբեջանն արդեն իսկ ռուսական գազի միակ օրինական արտահանողն է Եվրոպա։
Մինչդեռ Իրանի հարցում ՌԴ-ն չի կարող առաջարկել նույն սխեման, քանի որ Իրանի ու Ադրբեջանի նավթագազային ռեսուրսների տարբերությունը հսկայական է։ Մուխլյոժներ անելու կարիք չկա։
Եվ եթե Ֆրանսիան այստեղ, ինչպես նախկինում ՌԴ—ն, փորձում է իր ուժերը ներդնել՝ հեռահար նպատակների համար, որոնք բախվում են Փարիզի շահերին, նորմալ է, որ Կրեմլն էլ ամեն կերպ փորձում է խոչընդոտել այս ընթացքը։ Լինի ներսից, թե դրսից։
Ու ահա, Իրանում նախահեղափոխական նավթագազային առևտրի ձևաչափին վերադառնալու համար էլ Ֆրանսիական «Տոտալը» հերթ է կանգնում։ Բա որ, ու Իրանի հետ հարաբերությունները կարգավորվեցին, առաջինն ո՞վ է սկսելու Իրանից գազ ու նավթ արտահանել։ Էստեղ էլ առաջ է գալիս Փարիզը, որն ունի խաղաքարտ․ ես սեղմել եմ ձեր ձեռքը, հանդիպել եմ ձեզ, մշտապես կառուցողական եմ հանդես եկել, սիրելի Իրան։
Հետևաբար, դառնալով Փաշինյանի՝ Փարիզ մեկնելուն։ Մակրոնը զբաղվում է Հայաստանի՝ բառի դրական իմաստով «հովանավորչությամբ» շատ պարզ պատճառով, քանի որ ՀՀ-ն եզակի պետությունն է տարածաշրջանում, որը կարող է «խողովակ» դառնալ Իրանի ու Ֆրանսիայի միջև՝ դրա դեմ չունենալով որևէ պրետենզիա։ Ֆրանսիան՝ օգնելով Հայաստանին զինվել ու բարձրացնել պաշտպանունակությունը, իրականում լուծում է ի՛ր ապագա օգուտների երաշխավորման հարցը։ Ինքը զինում է իր լոգիստիկ ուղիներն ու գազատարները, որոնց պահպանությունն էլ էստեղ ապահովելու է հայկական պետությունը։
Այսպիսին է իմ պատկերացումը իրավիճակի վերաբերյալ։ Ի՞նչ եք կարծում դուք։
